Full text of "De vita et scriptis Petri Wesselingii"

See other formats

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

-* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

-* Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

600027639X

DE VITA ET SCRIPTIS

PETRI S€SESSHELINCGLII.

DE VITA ET SCRIPTIS

PETRI WESSELINGII

SCRIPSIT

I. C. G. I50O0O0O''r.

EDIDIT

SOCIETAS ARTIUM DISCIPLINARUMQUE RHENO-TRAIECTINA.

TRAIECTI AD RIIENUM,
APUD FRATRES VAN DER POST.

CIOIQCCCLXXIV.

2/0. " 405 -

1
/
i
Et gaudium mihi et solatium in literis.
PriNiUS, Epist. VIII, 19.
ICI Ir NE un NGA aS NT IIR Se S00 STRIS Sa NT Sur NI Sur Ne ufá S! SIR S SIS Iso ap P TU SA we T£ MF SINSQÉ SP MS PP ME IIS E ST FSI m NA nt SP Su ur Ss Sua e

Ex officina typographica G. A. YAN HOFTEN.

RESPONSIO

QUAESTIONEM:

.COMMENTATIO DE PETRI WESSELINGII VITA ET
VIRTUTIBUS LITERARIIS ET HISTORICIS,"

MUNITA LEMMATE :

y Et. gaudium nihi. et. solatium ín. literis ;"
CUI IN

CONVENTU SOCIETATIS RHENO-TRAIECTINAE ARTIUM ET
DISCIPLINARUM

HABITO D. XXIV xu Iuwu MDCCCLXXIII ,

AUREUM PRAEMIUM DECRETUM EST.

PRAEFATIO.

—— —— 4

In colligenda malerie huius commentationis multorum
benevolentiam utilemque operam expertus eam divulgari
s0lo sine grati animi professione. Quod de familia el de
prima adolescentia P. WESssELINGII nonnulla nova proferre
potui, debeo humanitati Viri Doct. RogpEWALD, Arnol-
dini Sleinfurlensis direcloris; quae ex actis Senatus
Urbani el Senatus Academiae Traiectinae deprompta
sunt, accepta re(ero Viro Cons. |l. N. vau HarL et Viro
Cl. G. W. VREEDE ; epistolas, bibliothecae Leidensi non
ita pridem illatas, inspiciendas | perlegendasque mihi
misit Vir doct. G. N. pu Ruigu.. Et his viris et às qu
libris rarioribus commodandis me adiwverunt , gratias ago
el habeo maawmas. Scr. Amstelodami d. XXVI m. Dec.

MDCGCCLXXIITI.
I C. G. BOOT.

CONSPECTUS NAHRHRATIONIS.

Prooemium p. 1—10.

Opportunitas quaestionis 1 —3. Fontes. a. Aliorum rela-
tones 4 et 5; 5. epistolae Wesselingii et ad eum 5 et
6; c. libri ab eo vulgati 6 —10.

Vita P. Wesselingii p. 10— 99.

Gens et familia 10 et 11. Pueritia Steinfurti peracta
11—14. Magistri in Academia Leidensi 15, in Frane-
querana 16—19. Docet Medioburgi 19 et 20. Eloquen-
tiae ef historiarum professor Franequerae 21— 52. Oratio
inauguralis 23 et 24. Aliae orationes et carmina 25—30.
Institutio et discipuli 30—32. Scribit Observatt. Varia-
rum l. II. 33—35; Animadversiones ad Simsonii Chroni-
eum 35 et 36; Probabiliaa 37 et 38; varia in Miscellaneis
Observationibus 59—41; Sacras observationes in Symbolis
Bremensibus 42; de veterum medicis oculariis 43. Adiu-
vat Fr. Oudendorpium 44. Spernit I. C. Sehroederi con-
vicia 45 et 46. Edit librum de rebus Casp. a Robles,
laudat Sieconem a Goslinga 47. Docet literas Orientales
et ad Theologiae professionem invitatur 48. Frustra vo-
eatur Traiectum 49. Recenset vetera Romanorum itine-
raria 49—852.

Ad Academiam Rheno-traiectinam transit 353. Eius
collegae et familiares 54— 56, discipuli 57— 59, scholae
publicae et privatae 59—62. Diatribe de ludaeorum àr-
echontibus 62 et 63. Epistola ad H. Venemam 64— 66.
W. praefatur Emm. Martüni epistolis 66, Bl. Caryophi-

lum et Leichium iuvat in seriptis expoliendis 67. Leges
Atitieas Petiti denuo edit, 68 et 69. Diodorum Siculum
69—73. W. iuris publiei professor 78— 75.

De epistolarum commercio inter W. et D. Ruhnkenium
75—78 et Reiskium 79 et 80. &Artemidorum permittit
Goensio 80. Amittit filium 81. Numos veteres colligit 82.
Ad Herodotum recensendum se aecingit 82 et 83. Dis-
sertatio Herodotea 84 et 85. Herodotus 85—87.

Bibliotheege academicae praeficitur 87. Uxorem amittit
88. "Valetudine laborat 89. Honores ei tributi 90 et 91.

Moritur 92. Laudatur ab ignoto scriptore 92 et 93, a
Bonneto 94, à Mein. Tydemanno et R. M. Goensio 95 et
96, a Seb. Ravio 97. Immerito Klotzius de eius candore
dubitabat 98. Epilogus 99.
Additamenta.

I. Epistola Ti. Hemsterhusii p. 101.

II. Ex aetis Cons. et senat. Traiectinorum prid. Kal.
Mart 1735 p. 102. |

III. Pactum inter Wesselingium et Wetsteinium de edi-
tione Diodori p. 108.

DE PETRO WESSELINGIO.

Qui in historia literaria reipublicae foederatarum pro-
vinciarum non plane hospes est, haud ignorat studia li-
terarum Graecarum et Latinarum, quae saeculo decimo
septimo ibi laete floruerant, saeculo proximo non mmodo
non deferbuisse, sed exemplo Ric. Bentleii novum iter
esse ingressa multosque in iis elaborasse, quorum no-
mina Musa velat mori. Ne haec quidem aetas, quamquam
alis rebus magis delectatur quam antiquitatis studiis,
oblita est quantum haec debeant ingenio et diligentiae Ti-
berii Hemsterhusii, Petri Wesselingii, Francisci Ouden-
dorpii, Ludovici Caspari Valckenarii, Davidis Ruhnkenii ,
Joannis Schraderi, Danielis Wyttenbachii, multorumque
qui ex horum disciplina prodierunt eorumque vestigia
persecuti sunt. Neque quemquam nobis fingimus tam
agrestem et a Musis alienum, quin admiretur parvam re-
gionem, ubi tanta essel excellentium in antiquis literis
virorum "copia, ut saepius campus deesset, in quo vir-
tus digne excurrere posset, quam qui cursum perfice-
rent. Quae copia nunquam fuisset tanta, nisi erudito-
rum omnium tunc unus fuisset sermo; quo ila essent im-
buti, nt patrium sermonem paene loqui dediscerent. Hac
enim re facium est, ut quem ad modum antea Scalige-
ros, Lipsios, Salmasios, Gronovios, sic illo saeculo Du-
kerum, Wesselingium, Ruhnkenium, Wvttenbachium,

alios multos peregre natos et educatos, huc vocare aut
quum sponte venissent hic retinere maiores nostri potu-
erint; quos viros, quum maiorem vitae partem hic tra-
duxerint, paene nostros dicere licet.

Etsi autem illorum virorum memoria nondum est ex-
stincta neque exstinguetur, quamdiu ingenii ipsorum mo-
numentis honos habebitur, multuimn tamen abest ut om-
nes invenerint, qui eorum vilam posteris narrarent. Nam
si excipias Tib. Hemsterhusium, cuius elogium a Ruhnke-
nio scriplum, in suo genere praeclarui, longioris tamen
commentarii de vita et rebus tanti viri desiderium vix tol-
lit, ipsumque Ruhnkenium, cuius vitam Wyttenbachius
ita scripsit, ut alios a simili argumento tractando deter-
ruisse videatur, comparationem cum egregio libro metu-
entes, praeter Wyttenbachii vitam, a Mahnio scriptam,
diu nihil habuimus, quod iustae legentium exspectationi
satis facere possel. Plures tamen digni erant, quorum
vita paulo plenius ad posteritatis memoriam propagare-
tur, siquidem vere scripsit Wesselingius deberi hoc ex-
cellentium virorum memoriae, ut bene ab ipsis factorum
et in literis meritorum ratio constet el ad posteros per-
severet 1). Imprimis hic cogitamus Wesselingium ipsum
et Valckenarium. Utinam aliquis aequalium, qui illis fa-
miliariter usus erat, et qui plurima sibi ignota facile ex
eorum liberis, amicis, discipulis audire potuisset, hanc
Spartam ornandam suscepisset. Sed nemo fecit, vel quod
ab alio melius id fieri posse putarent; vel quod tantorum
virorum laudes animo concipere et digne enarrare se
posse desperarent. ltaque aut brevibus nec cuivis obviis
relationibus contenti esse debemus, aut nobis temptan-
dum est an aliqua ratione hoc desiderium explere pos-
simus. -

1) Diss. Herod. p. 73.

j | .

Societas, quae Traiecti ad Rhenum artibus el discipli-
nis colendis operam dat, quum diu frustra rogasset Valc-
kenarii vitam, nuper bene merita est de historia literaria
ediia memoria eius viri a Bergmanno V. D. sibi oblata.
Eadem illo infelici successu non deterrita plures iam per
annos promulgavit quaestionem de vita Petri Wesselingii
eiusque. viriutibus literariis et historicis. Quum nemo
exorius sit qui hane solvere conaretur, circumspicere
coepi num mea opera satis ampla maleries congeri et
aliquid edolari posset, nec summo viro nec erudita so-
cietate indignum. Post multos nec semper iucundos aut
faciles labores eo perveni, ut. Wesselingii imaginem, non
llam quidem perfectam et ita delineatam, ut vivum vi-
dere te putes, at diligenter adumbratam verisque colori-
bus tinctam proponere me lectoribus posse confidam. Ut
videmus nonnullos artifices parvas hominum imagines vi
lucis in chartula factas mira arte maiores et vero simi.
liores facere, sic ego e fontibus editis et ineditis pleni-
orem et veriorem narrationem de vita Wesselingii con-
sarcinaturus sum, quam alii ante me facere aut voluerunt
aut potuerunt. Quatenus assecuturus sim, quod volo,
alii videant; ego vero profiteor nihil intemptatum me re-
liquisse, ut de illis rebus plura cognoscerem, sed exper-
tum esse multas res levioris momenti olim pluribus no-
tas post centum et plures annos densis tenebris involu-
tas et oblivione obrutas latere.

Wesselingii stirps in filiabus exstincla est, quae sine
liberis obierunt, nec qui hodie eiusdem nominis Amste-
lodami aliisque in locis supersunt ullo consanguinitatis
vinculo cum eo iuncii videntur; certe nullam eius rei
memoriam servant. [n oppido Germaniae, ubi ille natus
et educatus est, senex quidam per uxorem ei affihis
pauca mecum communicavit, quae ad eius genus perti-
nent. De aliis rebus vitae privatae non multa tradere

potero, quoniam rarissima earum mentio fit in epistolis,
quae supersunt, neque acta publica Traiectina praeter
defunctorum professiones quicquam suppeditaverunt. Mea
narratio nitetur relationibus aequalium, quibus ita usus
sum ut nihil temere crederem, sed, quoad eius fieri
potuit, singula accurate explorarem; tum multa debe-
bit epistolis Wesselingii et aliorum, quae supersunt
mihique haec paranti praesto fuerunt; ultimus et uber-
rimus fons mihi fuerunt Wesselingii scripta edita, qnae
mihi omnia vel paene omnia in manibus fuerunt. —

De Wesselingio vivo scripserunt J. C. Strodtmannus in
Hecentioris eruditae Europae T. IV p. 881—909, cuius
narrationem anno 1753 compositam nónnullis. deinde ad-
ditamentis instruxit Ferd. Stoschius in eiusdem operis T.
IX p. 99 seq. et in T. XX pg. 1051—1053, et E. L.
" Vriemoet, qui per aliquot annos eius collega 'fuerat Fra-
nequerae, in Athenis Frisiacis p. 791—798; scripturus
erat Th C. Harlesius in opere de vitis philologorum sua
aetate clarissimorum, ut ex epistola, quam a. d. ll
Kal. Oct. a. 1763 Gottinga ad eum dedit, didicimus , qua
eum rogavit, ul de rebus et scriptis suis se certiorem fa-
ceret. Sed Wesselingius aut 4e instituto Harlesii non
secus iudicans, quam Ruhnkenius 1), aut suae laudis
coniemptor petitioni non satisfecit.

Mortui elogium Gallice scripsit anonymus in opere tri-
mestri, quod Hagae Comitum edebatur, Bibliothéque des
sciences et des beaux aris T. XXII P. II p. 496—501 ,
unde in Hollandicum sermonem conversum et repetituni
est in horreo notissimo rei literariae 2), tum Chr., Ad.

l) Vid. Ruhnkenii epist. ad Heynium, edita in Misc. crit. Friede-
manni et Seebodii Vol, IT. P. 1. p. 11 et iu Epistolis ad diversos a
Mahnio editis, p. 7.

2) Vid. relatio in Vaderl. letteroefeningen 1765, vol. V p. 353 seqq.

Klotzius in Actis literaviüis, vol. II P. € p. 239 seqq.,
quod repetendum curavit suisque adnotationibus instruxit
C. H Frotscherus in repetitione Observationum Lipsiensi
p. VII—XVI.

Praeter hos plüres discipuli et amici obiter Wesselin-
gium laudarunt, quos suis locis indicabimus.

Hoc saeculo nihil de eo scriptum est, quod prius scrip-
Hs quicquam novi adderet, et nihil praeter cramben re-
coctam invenimus in opere biographico Hirschingii 1),
in nostratis Kampenii historia literaria 2) aliisque. Ceteris
melius hoc negotio functus est Gallus doctus P. C. F. Dau-
nou in opere biographico Parisiis edito 3).

Alter fons, unde narrationem derivabimus, sunt epis-
tolae Wesselingii ad Jo. Jac. Reiskium XIV editae post
huius vitam p. 790—813; eiusdem IV ad Jo. Lud. Uhlium,
editae in libro primo Sylloges novae epistolarum varii argu-
menti, Norimb. 1758, p. 155—161, ad J. G. Heineccium
una, ad J. G. Hofmannum duae in eiusdem Sylloges li-
bro quarto p. 748—754, pluresque eiusdem epistolae
ineditae, quas in bibliotheca Academiae Leidensis servari
catalogus Geelii me docuerat. Paulo etiam plures inven-
tae sunt, quam in eo libro indicantur. Nam inspeximus
datas ad Jo. Steph. Bernardum V, ad P. Burmannum II, ad
Dl. Caryophilum I, ad Fr. Oudendorpium XIV, ad Dav. Ruhn-
kenium XI, ad Lud. Casp. Valckenarium V, ad Corn. Valerium

—— —

quae inscribitur. Het character van den H.Gel. heer Petrus Wesse-
ling afgeschetst.

1) Fr. C. G. Hirsching's historisch litterarisches Handbucb berühm-
ter Personen, welche in dem achtzehnten Jahrhundert gelebt haben.
Fortgesetzt von J. H. M. Ernesti. Vol. XVI. P. 1 (Leipz. 1813) p.
268—279.

2) N. G. van Kampen, beknópte gesch. der lett. en wetensch. in
de Nederlanden II. p. 255 sqq.

3) Biographie de Michaud vol. L. p. 395 — 400.

Vonckium XXI, quibus si addiderimus unam ad P. Bon-
damum, quae in bibliotheca Academiae Traiectinae inter
Bondami chartas servatur, habebimus epistolas Wesselingit
ineditas LX. Nulla quod miramur et dolemus eius ad
Tib. Hemsterhusium aut Herm. Venemam epistola inventa
est, huius ad Wesselingium suum una sola superesse vi-
detur, iliius nihil praeter schedulam, quae continet ob-
servationem ex adversariis depromptam.

Felici casu superest magna pars commercii literarii ,
quod multi viri docli, cives, exteri.cum Wesselingio habue-
runt. Plus quam septingentae variorum epistolae ad eum
datae post eius mortem pervenerunt ad generum Gisb.
Bonnetum, diuque apud huius lieredes.mansernnt , donec
anno 1858 emptione translatae sunt ad L. C. Luzacium,
post cuius óbitum bibliothecae Leidensi donatae sunt, ubi
nunc consuli possunt. In magno numero sunt exigui vel
nullius pretii, sed longe plures, in his epistolae Jo. Al-
berti, P. Burmanni Secundi, Henr. Cannegieleri, G. W.
van Oosten de Bruijn, J. Ph. d'Orvillii, Fr. Oudendorpii,
H. S. Reimari, Jo. Jac. Reiskii, Dav. Ruhnkenii 1), Alb.
Sehultensii, L. C. Valckenarii, Corn. Val. Vonckii, Gottl. .
Wernsdorfii, multa continent, quibus historia illorum tern-
porum imprimis literaria illustratur. Ex illo acervo non
vilia grana legi posse hac mea, ni fallor, opera demon-
strabitur.

Maxime autem Wesselingii inrenium, eruditio, indus-
tria, el quam bene meritus sil de historia et literis, cog-
noscitur e.libris ab eo scriptis editisque. lorum indices
fecerunt, quos supra laudavimus, vitae scriptores; sed
quum nemo unus omnia, quae ille scripsit, enumerave-
rit pluresque dissertationes Academicas eo praeside de-

1) Huius sunt epistolae XVI, editae a Mahnio in Epistolis D. R.
ad diversos, Vlissingae 1834 p. 101—133.

[ensas, in quibus conscribendis Wesselingii partes saepe
perexiguas fuisse suspicamur, admiscuerint, non inutile
iudicavimus hic subiungere titulos librorum et disputati-
onum, quae certo ad eum referri debent, secundum tem-
poris; quo singulae prodierunt, ordinem. Deinceps itaque
lucem adspexerunt:

Ill.

IV.

VII.

Oratio inauguralis de origine pontificiae dominatio-
nis, Franequerae 1724 fol.

Oratio habita a. d. IV. Non. Mai 17206 ad Seren. prin-
cipem Wilhelmum Carolum Henricum Frisonem , cum
studiorum causa Leovardia Franequeram migrasset. :
Franeq. 1726 fol.

Observationum variarum libri duo, Am$tel. apud
Wetstenios et W. Smith, 1727 8?. (Editio quae fer-
tur Traiectina a. 1740 praeter titulum nihil novi
habet. Sed iterum edidit, elogium scriptoris prae-
misit, suasque adnott. adiecit B. H. Frotscher, Lip-
siae 1832).

Ed. Simsonii chronicon historiam catholicam com-
plectens ex recensione et cum animadv. P. W., Lugd.
Bat. 1799. fol. (Altera editio prodiit Amstelodami 1752).

. Probabilium liber singularis, in quo praeter alia

insunt vindiciae verborum Johannis: et Deus erat
verbum. Franeq. 1731 8?. (Nonnulla exempla ha-
bent fictam subscriptionem, Ulirajecti ex officina H.
Besseling, 1731).

. Üratio funebris in memoriam Sicconis a Goslinga,

Kal. Nov. a. 1724 dicta, F'raneq. 1732 fol.
Wilhelmus Car. Henr. Friso sponsus. Carmen reci-
tatum et editum Franeq. a. 1734 fol. (Repetitum est
a Laurentio van Santen in Delic. poet. VI p. 193—
136) 1).

— — —— — —À

1) Pauca alia carmina Wesselingii infra indicabuntur.

VIII.

XIII.

XIV.

XV.

XVI.

XVII.

XVIII.

XIX.

XX.

Epistola C. Junii Patrophili ad Gratianum de Sancto
Davone in Misc. Observationibus a Burmanno et
d'Orvillio editis, vol. IV. p. 125 —431 (1734).

. De Carolino diplomate, quo Hollandiae comitatus

Theodorico 1 perhibetur datus, in eodem opere,
Vol. IV p. 265—270 (1734).

. Vetera. Romanorum itineraria, sive ÀÁntonini Aug.

itinerarium, itinerarium Hierosolymitanum et Hie-
roclis Synecdemus, curante P. Wesseling, Amste-
lodami 1735 4.

. Oratio pro historis. Trai 1735 fol. -
. Disputatio de Heraclitico aóg wvyr cogoróry x«i

dolorg in Misc. Observ. Vol. V T. IIl p. 49—48
(1735). |

De colonia Cabe. in eodem opere et tomo p.
76—78 (1735).

Diatribe de Judaeorum archontibus ad inscriptio-
nem Berenicensen et disserlatio de evangeliis iussu
Imp. Anastasii non emendatis in Victorem Tunnu-
nensem, Trai. 1738. 8.

sam. Petiti leges Atticae cum animadv. et praef.
P.. Wesselingii in Jurisprudentiae Rom. et Att. tomo
III. Lugd. Bat. 1741 fol.

Diodori Siculi bibliotheca historica, Amstel. 1745
duobus tomis in fol.

Sacrarum observationum specimen in Symbolis li-
terariis Bremae editis Tom. III. P. Il. p. 301—334
(4741).

Oratio in natalem Wilhelmi-comitis Burani, Trai.
1748 fol.

Epistola ad v. cl. H. Venemam de Aquilae in scrip-
tis Philonis Judaei fragmentis et Platonis epistola
AIII cet., Trai. 1748 89.

Epistola critica de Dione Cassio ad H. S. Reima-

)

rum, scripta a. 1750 et edita in Vol. II Dionis;
p. 1500 seq.
XXI. Oratio in obitum Seren. principis Wilhelm. C. I.
Frisonis, Trai. 1752 fol.
XXII. De veterum medicis oculariis observatio prima in
- Vol. III Actorum societatis lat. Jenensis. p. 48—55.
(1753). |
XXIII. Dissertatio llerodotea ad Ti. Hemsterhusium, Trai.

' 1758. 8*.

XXIV. Oratio in obitum celsiss. principis Annae, foeder.
Belg.. gubernatricis , Trai. 1759 fol.

XXV. Herodoti Histor. libri IX. Editionem curavit et suas
itemque L: C. Valckenarii notas adi. P. W. Amst.
1763 fol. |

XXVI. Lectio publica de Aristobulo Judaeo, edita a Jo.
Luzacio post L. C. V. diatriben de Aristobulo, p.
129—136, Lugd. Bat. 1806.

Sunt praeterea Wesselingii cura editi Jo. Caroli de re-
bus Casparis a Robles Billaei in Frisia gestis commenta-
riorum libri IV, Leovardiae apud Tobiam van Dissel 1731,
cuius libri nonnulla exempla alium typographum annum-
que 1750 falso prae se ferunt. Scripsit quoque praefa-
lionem editionis Amstelodamensis epistolarum Ern. Mar-
ünii Hispani, quae anno 1758 prodiit; et Tomi III The-
sauri Morelliani, Amst. 1752.

Non redegi in ordinem scriptorum quatuor orationes
ab eo habitas, unam Franequerae anno 1733 de vitiis et
defectibus historiae ecclesiasticae , tres Rheno-traiectinas
de statu religionis et rei publicae sub Constantino Magno,
1737, de vera civitatis felicitate, 1746, de viro bono bono
cive, 1749, quoniam incertum est fuerintne typis de-
scriptae et editae. Ego certe in variis bibliothecis publi-
cis privatisque frustra quaesivi, nec vidi qui eas se vi-
disse manibusque trivisse affirmaret. Quamobrem haec

faciunt, ut eas in scrinio servalas fuisse, neque super-
esse suspicemur.

. Ex his fontibus narraturo vitam et virtutes Wesselingii
non opus erit venia, si eodem uletur sermone quo ille
constanter in iis, quae ad plures pertinere volebat, usus
est. Ut paene ineptus videretur, qui de Catsio aut de
Bilderdykio scripturus Latina potius quam ipsorum lingua
uteretur, sic res ipsa postulat ut de Wesselingio Latine
seribatur. Et quotusquisque curabit illius memoriam qui
commentationem Latinam non intellegat? Quam multi con-
"ra erunt, qui de illo aliquid legere cupientes non po-
terunt, si disputatio sermone Nederlandico extra fines
huius regionis paucis noto fuerit conscfipta?

Gens Wesselingia, vel, ut a nonnullis Latini sermonis
colorem captantibus vocabatur, Veslingia, saeculo decimo
septimo in Westphaliae oppidis Osnabrugi, Mindae, Stein-
furti, florebat. Eruditionis laudem plures sibi compara-
runt e familia Mindana, de quibus Jo. Car. Opitzius, rec-
tor gymnasii iliius oppidi egit in Schediasmate de tribus
Wesselingiis, doctis Westphalis, anno 1748 edito. Eorum
notissimus Johannes, qui Patavii anatomen et botanieen
docuit, a Nic. Heinsio !) duobus carminibus laudatus,
cuius sepulcro inscriptum est elogium Octavii Ferrarii.
Consanguinei, qui comitatus Benthemiensis non ignobile
oppidum, quod Burgo-Steinfurtum vel simpliciter Stein-
furtum appellatur, incolebant, mercaturam exercebant ibi-
que saepius magistratus gesserunt.

Ex hac [familia nemo inclaruit, praeter Petrum, de
quo agimus. [ls patrem habuit Gerardum ?) qui Stein-

1) Nie. Heinsii poemat. p. 181 et 198 edit. Elseyir. a. 16606.
2) Vriemoet Petrum facit filium Joannis. Sed, quum in eiusmodi

14 ED

lurti consulatum gessit, matrem Annam Reiners, aut se-
cundum alium auctorem Ánnam Creter. [llis parentibus
orti sunt quinque liberi, tres filii Hermannus, Petrus,
"Gerardus, duae filiae Maria Catharina et Johanna. Filius
natu maximus et maior filia in loco natali manserunt et
huius unius, quae nupsit civi suo Prümers posteri su-
persunt hodieque eodem in oppido vivunt l). Altera filia
bis matrimonio iuncta fuit cum Hollandis. Filius natu
minimus Gerardus, non indoctus theologus, qui saepe
fratris Petri sententiam rogabat de interpretatione loco-
rum difficiliorum codicis sacri et scriptorum Graecorum
et Latinorum,, ut e tribus epistolis forte servatis vidi-
mus, verbi divini minister fuit Vianae, ubi sine prole
anno ante fratris mortem diem obiit supremum.

Petrus natus est die 7 mensis Januarii anni millesimi
sexcentesimi nonagesimi secundi aerae Juliae, quam tunc
ibi sequebantur, et educatus in loco natali. Ab ineunte
aetate naviter literis operam dedisse fertur suo ingenio
obsecutus et parentum adbortationibus excitatus 2). Quuin
X annos natus patrem amisisset, adiutus videtur libera:
litate avunculi Wesseli Reiners, mercatoris Emdani, ut
veteres linguas in schola Latina addisceret et' ut. deinde
per, tres aut quatuor annes Theologiae studiis in schola
illustri, quae vocabatur Gymnasium Arnoldinum, operam

—

rebus non semper fide dignus sit, stque ut exemplo utar in nomine
patris Tib. Hemsterhusii erret, quem p. 782 facit N. (Nicolaum), quum
esset Franciscus, malui sequi stemma Steinfurtense. Quoniam in li-
bris ecclesiae Steinfurtensis omnes professiones natalium intra annos
1690 et 1712 factae desiderantur, res ad liquidum perduci non
potest.

1) Sororis illius filius Walradus Prumers anno 1742 avunculi com-
mendatione gymnasii Medioburgensis praeceptor factus est. cf. F. O.
Reiizii oratio de gymn. Mediob. p. 92.

2) Eloge de P. W. p. 496 l1. l.

daret 1). Haec respublica ex Arnoldino plures accepit
viros clarissimos, qui ibi docuerant, velut Jo. Ortw. Wes-
tenbergium et tres Pagenstecheros JCtos multosque Stein-
furtenses, qui ex illo ludo prodierunt, e quibus nomi--
nasse satis erit. Henr. Pontanum, Theologiae professorem
Rheno-traiectinum , Henr. Cannegieterum, —Wesselingii
aequalem et amicum, qui rectoratu gymnasii Arnhemien-
sis contentus fuit, quum ob egregiam antiquitatis scien-
tiam cathedras Ácademicas obtinere et ornare potuisset ,
Fred. God. Houckium iuris professorem Steinfürtensem ,
deinde Daventriensem, tandem ab anno superioris sae-
culi quadragesimo sexto Wesselingii collegam Traiectinum.

Quo tempore Wesselingius ex inferiore schola Latina
ad Arnoldinum transiit, tres professores ibi iuventuti ad
" iurisprudentiae et theologiae studia colenda duces erant,
Augustus Houck et Johannes Fredericus Gulielmus Pa-
genstecher 2) Jti, quibus simul institutio in sermone
Graeco et Latino, in historia et antiquitatibus erat com-
missa, et Arnoldus ViSch, linguae Hebraicae et theologiae
professor. ,Hos ille per tres quatuorve annos audivit et
maxime se applicuit ad theologum, quem optime de se
meritum gratus discipulus ab oblivione vindicavit , quum

l) Apparet ex inscriptione disputationis de petra, in qua Petrus
eum appellat avunculum optimum, Maecenatem suum aeternum ho-
norandum, devenerandum.

2) Strodtmann l. |. p. 886 nominat Wernerum Justinum Pagen-
stecherum. Perperam. Hic enim, qui a. 1695 Westenbergio succes-
serat Stenofurti, iam à. 1703 Marburgum abierat ut principi Hes-
siae a consiliis esset. Sed Joannes Fred. Gul. natus a. 1686 non-
dum viginti annos natus Prof. iuris Marburgi, a. 1709 ut ius Roma-
num, historiam, antiquitates et philosophiam doceret Stenofurtum
profectus est, unde non ante annum 1720 migravit Harderovicum. Cf.
Bouman, Geschiedenis der Geldersche Hoogeschool. TT. p. 87 seqq. et
imprimis das neue gel. Europa X p. 429 —4926.

disputationem illo praeside defensam, a. 1712 ei quoque
inscriberet »praeceptori suo ad rogum usque suspiciendo,
colendo." |

Quae pietatis et amoris professio non pugnat cum iis,
quae Sebaldus Ravius, qui Wesselingii consuetudine usus
fuerat, in demortui memoriam aliquando rediens, illud-
que tempus Steinfurtense cogitans, his verbis dixit: »Qua
via et ratione ad eam eruditionis famam pervenerit, quam
est consecutus , facilius est dicere , quam qua pervenerit ad
ipsam eruditionem ; quia paucis nec admodum claris prae-
ceptoribus usus est 1)." Nam ut concedamus neque illos
JCtos interiore antiquitatis Graecae aut Latinae scientia in-
strucios fuisse, etsi nolumus iniqui esse in Pagensteche-
rum, qui Harderovici cum laude literas illas docuisse tra-
ditur 2), neque theologiae professorem dignum fuisse, qui -
in amplius theatrum produceretur, tamen in parvo disci-
pulorum numero:suis praeceptis et adhortationibus plus
fortasse profuerünt adolescenti ingenioso et industrio,
quam plures et clariores professores, sed alumnos suos
minus respicientes, fecissent,

A. d. VI Non. Quint a. 1712 Wesselingius publice de-
fendit disputationem theologicam de petra in Matthaei
euanzy. XVI, 18, cuius rarissimi libelli integrum titulum
in adnotatione referre lubet 3). 5i quis forte miratur in

-— —— — — € —

]) Vid. Seb. Ravii Orat. panegyrica Trai. a..1786 habita, p. 23.

2) Cf. Bouman, op. l. II. p. 92.

3) Disputatio theologica de Petra, Matth. XVI, 18, secunda.
Quam suffragante summo numine praeside Arnoldo Visch, S. S. Theol.
doctore eiusdemque facultatis nec nou linguae sanctae Professore, h.
t. scholarum trivialium curatore atque V. D. ministro ordinario, sexta
Non. Julii in auditorio maiori, loco horisque solitis publice defendet
Petrus Wesseling, Steinfurtensis. Burgo-Steinfurti apud Conr. Cun-
radi, lll. Arn. Typ. 1719. Libellus formae, quae dieitur 4e minor,
paginis XXIX absolvitur.

indice scriptorum Wesselingii, quem supra dedimus, hanc
disputationem omitli, sciat eam scriptam esse a praeceptore
Arn. Visch, quod non temere a nobis allirmari in adno-
tatione ad hunc locum declarabimus ! ).

Defendentis sunt fortasse XII theses sive corollaria , ut
hic vocantur. Sed quum nihil in iis sit, quod vel inge-
niose inventum, vel ex antiquarum literarum fonte duc-
tum sit, non magis nos morari debent quam inconditum
carmen, quod ab ipso acceptum Langenbergius disputa- -
lioni primae subiecerat. |

Grata mente Wesselingius postea agnovit, quid Arnol-
dino deberet. Supersunt duae epistolae ad eum missae
a. 1746 el sequenti, quibus professores gratias egerunt
»eleberrimo scholae suae alumno pro libris missis, ho-
dieque Steinfurti servantur. exempla Diodori et Herodoti
ab editore »in grati animi tesseram bibliothecae illustris
Arnoldini libenter merito donata."

]) Disputatio de petra prima bienuio ante a Car. Wess. de Lan-

genberg publice eodem in loco defensa est. Initio illius libelli legi-
mus petram in loco Matthaei laudato non, esse Simonem Petrum 1*.
ob vim vocis; 2*. ob ea, quae de hac petra in textu commemoran-
tur; 9*. ob connexionem ; 4. ob verba consequentia; 5". ob loca pa-
rallela; denique 6". ob reliquam scripturam. Seriptor profitetur sin-
gula se dilatare atque elucidare velle. At in illa dlsputatione de duo-
bus primis solis agitur. Initio secundae, quae a Wesselingio defensa
est, proceditur ad tertiam rationem e connexione petitam (p. 27),
deinde ad quartam in verbis consequentibus positam (p. 47). In
extremo libello p. $5 scriptor dicit se paullulum immorari velle ver-
bis: ,,et dabo tibi claves regni coelorum ," sed id facturum in proxima
disputatione. Et re vera tertia disputatio a. 1715 publice defensa
ab Jo. Rud. Robers et quarta, quae a. 1717 edita est et defenso-
rem habuit Fred. Leon. Meierum, in ea quaestione versantur.
Itaque quatuor libelli unam et perpetuam disputationem continent
idque declarant perpetuo numero paragraphorum et paginarum (128),
nee potuerunt scribi variis temporibus a quatuor adolescentibus, sed
manifesto debentur uni Theologo, sub cuius praesidio sunt defensae.

Haec de Wesselingii genere, parentibus, magistris a[-
ferre possumus. Pauca sunt et quae minime desiderio
satisfaciunt. Quare si quis plura et integriora de illis
rebus narrare possit, erit nobis magnus Apollo.

Aestate anni 1712 prudenu consilio adolescens patriam
urbem reliquit, et ut clariores professores audiret et lau-
tioribus studiorum subsidiis uteretur in florentem Aca-
demiam Leidensem se contulit. Ibi tum duo viri magni
nominis erant Historiarum, Eloquentiae et linguae Grae-
cae professores Jacobus Gronovius el Jacobus Perizonius,
Theologi Joannes a Marck, Salomo van Til, Franciscus
Fabricius, Johannes Wesselius. Adolescens Steinfurten -
sis Theologiae studio incumbens non tamen ita se huic
uni mancipavit, quin Gronovii quoque et Perizonii scho-
Jas adiret. Fuisse Perizonii discipulum testantur Strodt-
mannus et Klotzius, nec verisimile est eum neglexisse
scholas summi viri, quo nemo elegantius et doclius hi-
storiam tradidisse fertur nec auditores plures allexisse ;
sed Wesselingius, qui Perizonium saepe laudavit in ad-
nolationibus ad Simsoni chronicon aliisque scriptis nus-
quam eo magistro se usum narravit. Neque ullum scrip-
tum Wesselingii historicum legere memini in quo ostendat
se fuisse Perizonii germanum discipulum; at in oratione,
qua declaravit quid de historiae veteris fide iudicaret ,
traditiones de originibus et antiquissima historia populorum
Orientalium , Graecoruu1 et Romanorum fictas et commen-
tiias esse negans longe alia quam Perizonius via progre-
ditur.

Fortasse captus humanitate et affabilitate Gronovii .1)
improbavit Perizonii violentiam animumque ad lites pro-
num, quem Gronovius et ipse in scribendo acer nec mo-
dum servans expertus erat. Nam hunc docentem quum

.1) Cf. vita Ruhnk. p. 947.

alii admirabantur magnique faciebant, ul apparet ex
elegia Jacobi Philippi d'Orvillii in eius obitum scripta 1),
tum Wesselingius, qui senex illud testatus est 2?) et
qui magistri memoriam tam pie coluit ut integras eius
in Herodotum adnotationes in sua editione repetendas
curaret.

Postquam biennium his magistris usus fuerat, migra-
vit. Franequeram, ubi die octavo m. Septembris a. 1714
nomen inscripsit albo. studiosorum 3). Academia Frisiaca
tunc florebat professoribus in omni disciplina principi-
bus. Summa erat lateque extra regionis fines propagata
fama Campegii Vitringae patris, qui quum adolescentulus
professionem linguarum Orientalium capessens dixisset de
officio probi sacrarum literarum interpretis, deinde ad
Theologiam translatus per annos XL eo officio praeclare
functus est; nec multo minor Lamberti Bosii , viri Graece
doctissimi, cuius plurima scripta grammatica el critica
ne nostris quidem temporibus laude carent. His se prae-
ceploribus usum esse Wesselingius ipse testatus est. Nam
in epistola ad H. Venemam p. 3. C. Vitringam appellat
»Theologorum huius aetatis principem et de utroque nos-
trum praeclare olim meritum »et p. 26 laudat L. Bosii
solitam modestiam, »quam, cum docenlis ex ore pen-
deremus, toties ambo admirati sumus ," quod pulcre con-
spirat cum ipsius Venemae testimonio de eodem viro
clarissimo »quo uterque gavisi sumus in Graeca lingua
doctore bene de nobis merito." Nec senex Wesselingius
Bosii oblitus erat. Nam in dissertatione llerodotea lau-
dato Cebetis quodam loco addidit:" Quod nescio qui male

——

l1) In L. Santenii delic. poet. p. 430 seqq. -

2) Diss. Herod. p. 91 et in praef. ad Herod. p. 3 versa.

3) Cf. J. W. de Crane, bijzonderheden de familie Hemsterhuis be-
treffende, p. 123.

sanum et vitii manifestum viro egregio fuerit, quem ante
hos quadraginta annos Franequerae et doctorem et ami-
cuma veneratus fui grataque nunc memoria recolo 1)"
Hunc ille prae ceteris sibi imitandum sumpsisse vide-
lu', non minus rerum quam verborum scientia clarum,
culuissque modestia, lenitas, candor ceteraeque virtutes
n0 minus quain eruditionis copia adolescentem rapiebant.
Praeter hos audivisse dicitur Ruardum Andalam, phi-
losOphum et theologum doctissimum et Campegium Vi-
vingam filium, qui anno 1715 patri collega datus est et
um strenue iuvenibus lormandis, ut Tib. Hemsterhusii
verbis utar, operam adhibuit ut anteponi nemo, pauci
cum eo comparari possint 2).

Non nominatur inler eius magistros Albertus Schulten-
sius, qui proxime superiori anno ibi linguae Hebraeae
Professor creatus iam tum ostendebat quantus vir in stu-
diis literarum Orientalium futurus esset — Constat tamen
Wesselingium earum literarum scientiam illo duce auxisse,
el cum praeceptore paene aequali videtur Franequerae
illam consuetudinem habuisse, quae deinde, quum col-
legae. essent annis 1723— 1729 magis confirmata est, ut
testantur sex huius Schultensii ad Wesselingium suum
Lugduno datae epistolae, quem per ferias saepius cum
uxore hospitio sno excepit. Schultensius autem, quum
quae scripserat de originibus linguae Hebraeae optimis
discipulis defendenda committeret, secundam disputatio-
nem die 30 Nov. 1715 a Wesselingio publice defendi vo-
luit 3).

) L |. p. 199.

23) Cf. T. H. et L. C. V. orationes p. 143.

3) Hanc disputationem non ab eo qui defendit fuisse conseriptam
certissimum est. Wesselingius eam dicavit Alberto Reenio V. D. M.
in Ecclesia Maccumensi, cuius plurima in se collata beneficia grntus
menorat. Quae qualia fuerint non habeo dicere.

Eodem tempore e Groningana Academia Franequeran
se contulerat Hermannus Venema, aetate Wesselingk
suppar, ut iisdem doctoribus uteretur !). Cum hoc com
militone imprimis amicitiae vinculo se coniunxit, quau
constanter servarunt quum aliquot annis post in eodem
loco, ubi didicerant, alios docerent, et postquam Wes
selingius 'alio abiisset. . Sed hac de re infra aptior erit
dicendi locus.

Wesselingius autem in tranquilla illa Musarum sedt
ita vivebat, ut potuisset in se convertere, quae M. Tul
lius in causa Archiana de se gloriatus est, se quantum
aliis conceditur temporis ad voluptates varii generis, ac
studia doctrinae colenda sumpsisse, facileque credimu:
eum plus olei quam vini consumpsisse et semper antt
oculos habuisse sententiam, quam postea solebat studio
sorum albis inscribere: Vitanda est improba Siren, de-
sidia 2). His ille moribus commendatus per annum cus
lodis sive ephori munere functus est apud adolescentu-
lum e.nobilissima gente Frisiaca a patre ad studiorum
rudimenta Franequeram deductum, eaque re effecit u
diutius scholis professorum publicis et privatis uti et dec-
trinae suae copias augere posset. Legimus apud Strodt
mannum 3) alumnum fuisse aliquem Scheltingam. Cogitar
certo debet de filio natu maximo Martiai a Scheltinga
qui erat unus Curatorum Academiae. Puer Menno Coe
hoorn a Scheltinga natus anno 1701, etsi iam anno 171i
in patris locum praetor Schoterlandiae factus erat €) mens:

1) Errat vir doct. Sepp Wesselingium recensens inter magistros
quos Venema Franequerae habuerat, in opere, quod inscripitur: J
Stinstra en zij»en tijjd, I. p. 48.

9) Cf. Seb. Ravii or. paneg. a. 1786 p. 23.

3) Op. 1. IV. p. 886.

4) Cf. Vriemoet Ath. Fris. p. XCII seq. et Stamboek vau dei
Frieschen adel I. p. 32].

demum Octobri a. 1718 nomen suum alho Academiae
Frisiacae inscripsit et ante illud tempus habuit studiorum
Suorum moderatorem Wesselingium. Is rem bene gessit ,
amorem discipuli, benevolentiam patris sibi conciliavit
huiusque beneficia expertus est, ut grato animo ipse
postea est professus 1). |

Quando Academicis studiis finem fecerit, accurate de-
finiri nequit. Si Vriemoetio fides habenda esset, anno
1718 receptus esset inter candidalos sacri muneris et se-
quenti anno Prorector creatus gymnasii Medioburgensis.
Sed quum constet eum vocatum esse in locum Jo. Cas-
para Schroederi, qui exeunte anno 1717 in locum Samue-
lis Pitisci scholae Hieronymianae apud Traiectinos prae-
fectus est ?), malo hac in re sequí auctoritalem eius,
QU narravit historiam gymnasii Medioburgensis 3), et
Utt-umque refero ad annum 1717 4)

Certum est. Wesselingium, ut multos alios transisse a
th eologiae studio ad grammatici munus et officium, et
Qa ze privatim prius tradiderat sermonis Lalini et Graeci
P'7zaecepta, tum publice pueris dare coepisse.

INon properavit ut scribendo librisque edendis se ho:
TY* à nibus commendarel 5), sed operam posuit in' munere

—— LLLA

J) Vid. dedicatio Probabiliuim.

9) Cf. A. Ekker, de Hieronymusschool te Utrecht, 1I. p. 13.

3) F. Th. Reitz, orat. de oppnn. Mediob. 1753, p. 18 et 39.

4) Eundem annum indicavit Klotzius. Nihil lucis oritur e libel.
lia, qui in eiusmodi quaestionibus non raro cum fructu consuluntur,
Xe Boekzáial. Nam illo tempore nondum res ecclesiasticae et scholas-
tios in iis narrabantur.

5) Medioburgi nihil scripsit, quod lucem vidit, praeter carmen,

* — Aud inscribitur: Ode in praematurum obitum ornatissimi et optimae
&pei iuvenis Petri Immens, defuncti XVII Kal. Oct. CIDIOCCXX.
Medioburgi apud Sim. Clement, civitatis typographum. Exemplum for-

tasse unieum servatur in bibliotheca societatis Zeelandiae.
Q*

recte obeundo, eamque boni praeceptoris famam adeptus ^
est, uL post triennium Daventriam vocaretur ad gymnasii
moderamen suscipiendum. Quem honorem quum recu-
saret, id tam gratum fuit civibus suis, ut ipsum in il-
|ustri schola Lectorem linguae Graecae et historiarum fía-
cerent. Mox senatus Academiae Franequeranae, quum
Coetierio seni laboris socium quaererent, eum dignum
iudicavit, qui cum aliis viris doctis ad eloquentiam et
historias docendas l1V viris rei Academicae curandae com-
mendaretur 1!) Creatus tunc est Jo Conr. Rungius, Jac.
Perizonii discipulus et consobrinus , qui iam doctis scrip-
tis et seholis, quas habebat in Academia Harderovicena,
ostendebat, qualis et quantus historicus futurus fuisset,
si longior ei vita contigisset. Sed ille non diu provinciatu
sibi mandatam administravit, exstinctus in primo vitae
lore mense Januario a. 1723.

Wesselingius Medioburgi non sic se tolum in literas
abdiderat, ut amori et amicitiae nihil temporis concederet.
Nam lectissimam virginem, Annam van Groenewal, ibi
duxit uxorem et pervenit in familiaritatem bonorum et
literas amantium virorum, in quibus fuisse l'etrum Bod-
daertium poetam non ignobilem et Petrum de la Rue ex
ipsorum epistolis constal. Atque hunc quidem iam tunc
Ooecupalum in colligendis notitiis de Zeelandis, qui in li-
teris aliquid praestiterunt, quas anno 1734 iterumque
auctius anno 1741 edidit, in illa re consilio monitisque
adiuvit; utriusque auteni amiciliam quanti faceret palam
professus est, quum suam recensionem Chronici Simso-
niani iis inscriberet. Sed etsi locus et homines ei place-
bant, non diu tamen in Zeelandia mansit. Nam die XII
Martii a. 1723 in Rungii demortui locum Franequeram
vocatus, brevi post ad Frisios remigravit.

1) Cf. Bouman, op. l. II p. 71. de Crane, op. l. p. 127 seq.

94.

Academia Franequerana intra breve tempus graves clà-
des acceperat obitu Lamberti Bosii et utriusque Vitringae,
Patris et filii, discessu Jo. Ortw | Westenbergii. Sed. damna
egregie reparavit sufficiendo illis Tib. . Hemsterhusium ,
Herm. Venemam, Alb. Guil. Melchioris, Jo. Gotl. Heinec-

cium, quibus mox adiunxit Jac. Voordam et post Hei-
Deccii in. Germaniam reditum Abr. Wielingium. Cum his
collegis et cum Alberto Schultensio, quem suum olim
praeceptorem in literis Orientalibus ad annum 1729 col.
legam habuit, Wesselingius plures per annos quotidiano
usu coniunctus in illo bonarum artium nobili mercdtu
felicissimam aetatis partem transegit. Testem dabo Her-
mannum Venemam, qui et initio epistolae ad Wesselin-
gium datae annoque 1754 editae recordatur amicitiae
cum hoc ab ipsa adolescentia sine ulla interruptione con-
stantissime et integerrime cultae, et in exordio alterius
epistolae eodem anno ad Tib. Hemsterhusium missae gra-
tus redi in memoriam illius temporis, quum enm illo et
cum Wesselingio arctiore amicitiae vinculo colligatus fa.
miliariter conversaretur suaeque sorlis hac in re felici-
tatem laudat — Lubet his adjungere quae Jo. Henr. Ver-
schuir de illa re scripsit 1): »Singulari sortis felicitate in
muneris initio H. Venemae obtigerunt collegae optimi,
viri quique in suo scientiarum genere summi À. Schul-
tensius, T. Hemsterhusius, P. Wesselingius, J. G. Hei-
neccius et W. G. Muisius, quorum familiarissima utebatur
amicitia, in quorum consortio se laboribus defatigatum
recreabat. Qui viri magni se invicem consiliis adiuvahant
et laudabili aemulatione de palma certabant." et quod C.
F. Walchius in elogio Heineccii memoriae prodidit 2) eum

———— — —

1) In elogio H. Venemae p. 7.
2) Vid. Acta Soc. lat. Tenensis vol. II p. 289, cf. quoque Heinec.
eius filius citatus in Vriemoetii Ath. Fris. 803.

Franequerae cum collegis suis caritate. et amicitja | x—
coniunctum fuisse, ut nunquam inde in patriam rediisse
nisi adversa valetudine coelum mutare fuisset coactus.

Si vere statuimus Wesselingium extremo anno 1717 9
Zeelandiam abiisse, vix potuit iaru tum pervenire in ic
leriorem cognitionem Ti. flemsterhusii, qui post feria.
aestivas eius anni DBosio in linguae Graecae professione
successerat. Satis tamen viderat, ut summi viri divinunr
ingenium et immensam doctrinae copiam admiraretur.
Nunc vero eius collega factus et in intimam amicitiam
adfhissus, eius doctrina doctior factus est, eumque ma-
xime habuit auctorem studiorum recte instituendorum.
»Eroat iam tum, ut scripsit huhnkenius ]), in Wesselingio
magna et incredibili studio parta doctrinae copia, sed
aversus a critica ralione animus. Verum cum Hemster-
husius ei crebris sermonibus demonstrasset nullam erudi- -
üonem, quamvis variam el copiosam, esse veram et
accuralam sine critica disciplina posse, tolam studiorum
ralionem commulavit, et post illa ipsa arte, quam ante
oderat, nomen suum immortalitati commendavit." -

: In. illis amicissimorum collegarum consessibus certo
tempore repetitis non agebatur de lana caprina, nec bo-
num tempus terebatur potando et ridendo, sed egregius
mos erat, ut de variis rebus ad doctrinas pertinentibus
"sermones haberentur et sententiae vel coniecturae pro-
ferrentur, quam ob rem Wesselingius diu: postea palam
declaravit eorum recordationem sibi esse periucundam ?).
Si quis aliquid novi se invenisse putabat, communicabat
cum collegis eorumque sententiam exquirebat 3). (Quod
si quem memoria fugiebat aut quaestio agitata paucis

1) Elog. Hemsterh. p. 60 seq.
3) Vid. Epist. ad H. Venemam p. 13 seq.
3) Cf. adn. Hemsterhusii ad Arist. Plutum p. 354.

absoli non poterat, mox domum reversus ex libris vel
adversariis locum obscuriorem illustrare studebat. Ser-
vala est ex hoc genere docta observatio Wesselingii ,
quam cum Heineccio communicavit de consulibus a 8814
". c.l), utarque hac opportunitate, ut e chartula casu
servata inter thesauros Leidenses doctam animadversio-
nem Ti. Hemsterhusii ortam e sermone cum collega de-
scribam et publici iuris faciam 2).
Plures menses scholas Academicas habuerat, quum a. d.
Xl. Kal Apr. a. 1794 orationem recitaret inauguralem.
Iniqua erat dicentis conditio; nam eodem die tres colle-
gae Venema, Melchioris, Heineccius munera auspicati
sunt, et perorandi locus Wesselingio relictus. Dixerunt
illi copiose de argumentis e theologia, disciplina morali
et iurisprudentia sumptis 3), eratque cur orator illis suc-
cedens metueret, ne eorum, qui plures per horas in
templi Academici subselliis inhaesissent, patientia ex-
hausta esset. Non tamen pepercit auribus audientium et
argumentum dicendi, quod pelierat ex historia ecclesias-
tica, agens de origine pontificiae dominationis, docte et
accurate explicavit. Nam ostendit quem ad modum epi.
scopi Romani ab initio id spectaverint, ut auctoritate et
potentia ceteros eiusdem dignitatis sacerdotes superarent,
quibusque artibus id quod vellent, paulatim assecuti sint ;
qua in re quae fuerint Zosimi, Leonis Magni, Gregorio-
rum Magni et Septimi partes, quid pontifices debuerint
bellis sacris, fictis decretalibus, inquisitionis tribunali
perspicue et copiose demonstratur 4).

1) Edita in Sylloge nova epistt. libro IV p. 748 seqq., cum sub-
seriptione hac: ,,Franequerae 1727." De eadem re agitur Observ. II. 21.

2) Vid additamentum primum.

3) Of. Vriemoet, Ath. Fris. p. 787, 796, 802.

4) Vir doct. Chr. Sepp in opere Joh. Stinstra en zij» tijjd, Vol.
I p. 26, merito hane orationem appellavit een (ink Aiéstorisch betoog.

Oratio commendatur doctrinae copia, apta rerum di-
spositione, nec carel ornatu oratorio, sed desideramus in
ea, ut in ceteris antiquioribus scriptis Wesselingii purum
castigatumque sermonem. Puer non videtur habuisse
magistros, qui ipsi bene Latine scirent et scriberent,
errantique rectam viam monstrare possent. Adolescens
deinde in Arnoldino et in Academiis Leidensi et Fraie-
querana Theologiae studiis intentus in studio linguaruim
Orientalium et in legendis scriptoribus Graecis plus operae
posuerat, quam in Latinis, et, antequam Ciceronis et op-
timi cuiusque lectione in usu vocabulorum et in confor-
matione sententiarum meliora didicerat, ad scriptores
sequioris aevi delatus, copia verborum et locutionum
deteriorum instructus erat. Neque in Zeelandia id egit,
uL orationis habitum coloremque Romanum quaererel,
rebus magis quam verbis intentus Atqui, ul vere mo-
nuit. Wyttenbachius 1) »Latine scribere nemo potest nisi
qui Latine cogitet. Latine autem cogitare nemo potest,
nisi qui prius accurata et diligenti optimorum scriptorum
lectione ingenium suum exercuerit et hac studii assidui-
late memoriam multis vocabulorum milibus locupletaverit. "'
Itaque non mirandum est ea quae scripsit prioribus annis
puri sermonis Latini laude carere. Aetale provectior,
quum paulo magis se diiunxisset a patribus ecclesiae, et
diutius: bonos Latinitatis auctores discipulis enarrasset ,
melius scribere, et quamquam longe aberat ab ele--
gantia Ruhnkenii, probabili tamen oratione Latina uti
coepit. ltaque in dissertatione Herodotea et in commen-
tariis ad Diodorum et Ilerodotum raro offendimus voca-
bula et locutiones poeticas el recentiores, quae priora
scripta legentibus saepius molestae sunt 2). |

1) Cf. Mahnii liber de vita Wyttenb. p. 36.
2) Paucis exemplis reprehensionem meam muniam.. In orat. laud.

Bonum oratorem fuisse certius quam carmina orationi-
bus subiecta, in quibus saepe plus amicitiae quam veri-
tati tribuitur, declarant iudicia Curatorum . et Senatus
Academiarum, quas ornavit, qui quando solennis oratio
extra ordinem habenda erat, eum designare solebant.
Prima talis oratio fuit, quam a d. IV Non. Maias 1726 ha-
buit ad principem Gulielmum Carolum Henricum Friso-
nem, quum studiorum causa Franequeram venisset. Tra-
lecti ter simili munere functus est habuitque et edidit
tres orationes, unam in re laeta ad celebrandum natalem
comitis Burani (1748), duas funebres, alteram in obitum
Gulielmi IV (1752), alteram in obitum principis Annae:
(1759) Omnes testantur eum ab initio fuisse et perpetuo
mansisse partium Nassavicarum , hac in re cum Hemster-
husio suo et plerisque Frisiis conspirantem. Longe tamen
aberat a partium studio et apud viros, qui adversarias
in re publica partes sequebantur, non minus carus erat
quam apud principes eorumque ministros. ^ Non quid
quisque in republica sentiret, sed quantum ingenio dictis
factisque rei publicae prodesset, quaerebat.

Sed quoniam illae orationes rariores sunt paucisque
notae, neque a nostro argumento alienae, pauca de iis
hoc loco dicenda sunt. [n ea quae reliquas praecedit
temporis ordine, post disertam Joannis Gulielmi Frisonis

improbanda sunt gaudium :interturbare ,: sedet. pro. fixum est, decrevi,
comparserant, sunt mihi in mundo alia; in aliis displicent differitas pro
discrimine, recentare, cognitiora, cognitissimum et similia, spisstus pro
tardius, persuasus sum , quod in dedicatione chronici Sims. dormitanti
excidisse crederem, nisi in altera editione .denuo receptum fuisset.
Si opus esset, ex orationibus plura exempla vocabulorum non op-
timae notae afferrem. Raro incidimus in locos:obscuros, ut est quod
legimus in orat. inaug. Treiectina. ubi collegas alloquitur: ,,Ta-.
metsi experimini hune animum ; neque caussam dicam, si eum indig-
num inveneritis, quin iure exclusus videar." '

laudationem, principis adolescentis, qui decimum quin-
tum aetatis annum nondum inpleverat, animi ingeniique
virtutes paulo cupidius praedicantur, ipsaque Academia
pulere cum eo loquens inducitur. Tum enumerantur eru-
ditionis copiae, quas princeps ibi invenire el in suos usus
convertere possit, excitaturque ad honestatem et ut pre-
mat vestigia magnorum virorum, quos vetus et recenlior
aetas tulit. Pro more illius temporis orationi finis impo-
nitur carmine elegiaco, quod L. Santenius repetendum
curavit in Deliciis poeticis 1).

Kalendis Septembribus eiusdem anni quum princeps
sextum decimum natalem ageret, Wesselingius discipu-
lum suum, qui scholas publicas de historia universali
frequentabat , denuo carmine allocutus est, quod separa-
tim typis descmptum ?) et nunc rarissimum hoc loco
repetemus, ut ex hoc specimine de poetica eius facultate
quodammodo iudicari possit.

Auriaci natalis adest: bona verba loquamur.
EL veniant curis gaudia sepositis.

Tristia nunc fugiant, nec quemquam hac luce dolentem
Adspiciam, querulos percipiamve sonos;

Transeat et sine nube dies, sine murmure eoeli,
Et placidum ventis stet mare velivolum ;

Littore ludat-avis, cantu suspiria mutet
Usque memor miseri coniugis Alcyone.

Et linguis volucrum resonent virgulta canoris,
Saltet et in pratis luxurietque pecus.

Omnibus hic veniat festus Natalis, et illi

^ Plaudamus reduci terque quaterque manu.

l) Fasc. VI p. 181.
9) Inscribitur: In natalem sextum decimum celsissimi et serenis-
simi prineipis G. C. H. Frisopis, Infra legimus: Franequerae Excudit

Henr. Halma MDCCXXVI,.

Urantur piá tura focis, cumuleimus odores,
India quos dives quosque Sabaea tulit:

Fundamus Genioque merum votisque solutis
Concipe votivas femina virque preces, —

Et vigeat multos princeps Guilielmus in annos
Dicito, sitque mei gloria prima soli:

Inbibat egregios felici pectore fontes,
Sive Minerva tuos, seu Themis alma tuos.

Si qua opus est armis, aut, quam volo, pace beata,
Aequiperel magnos arte in utraque uiros.

Restituatque suis felicia secla Batavis,
Atque ex se natos viderit Auriacos.

Auguror, evenient. Viden ut crepitante favilla
Sponte sua exurgat stridula flamma foco?

lamque puto Aonidas lauru eontexere *erta ,
Serta serenalas implicitura comas:

Et Nympham a Charisin forma praéstante poliri,
Quae sola illius digna futura toro.

Cetera quid memorem? fient cito; credite vali,
Credite: Sic Musae nam cecinere mihi.

Hunc discipulum a facundo tanti magistri ore pepen-
disse, quum per duos annos Franequerae studia obiret,
testantur plures !). Quid vetat proferre lo. Schraderi ali-
quol versus ex epicedio Gulielmi IV:

lpsaque gratata est venienti Pallas alumno
Weslingi solvens ora diserta sui.

D nrgmmmuund

1) Of. locus 'ex oratione H. Venemae laudatus in huius Elogio
p. 55 et Offerhaus in laud. fun. W. C. H. Frisonis p. 15: ,,Hic qua
cura quave diligentia et indefesso labore a facunde Wesselingii ore
pendens illam vetustatis nunciam, illam vitae magistram et virtutum
speculum, rerum ante actarum memoriam inspexerit, secuta aetas
satis declaravit."

Hoc duce mox regum cognoscere fata ducumque
luvit et historicam combibere aure fidern.

Sed non opus est aliorum testimoniis. lpse magister,
quum manibus discipuli praematura morte extincti paren-
laret, affirmavit his verbis: »Lubens in memoriam eius
lemporis locique redire soleo, quo tali dignitate et ori-
gine iuvenem toties in subselliis auscultantem vidi ei ad
quaesita dettre respondentem audivi; quam in reu) ad-
derem complura, nisi formidine quadam praepedirer l)."

Anno 1734 Academiae rector erat, quum Annae regiae
principi adventum cum marito in Frisiam ex officio gra-
tularetur carmine heroico, quod felicem imitationem car-
minis nuptialis Catulliani" (LXIl) appellare audemus 2).

Tres ceterae orationes, quas indicavimus , habitae sunt
in maiore basilica civitatis Rhenotraiectinae. Earum prima
versatur in celebrando natali comitis Burani, qui postea
rei publicae praefuit sub nomine Gulielmi V.

Orator Deo 0. M. gratias agit, quod perpetuo consu-
lebat huic reipublicae, quae plurimum debebat principibus
suis, docetque quid sedula mater et bonus pater filio
nuper nato daturi, quid eum quotidie docturi essent.
Enumerat deinde cursim, sed apte et eleganter plures
e gente Nassavica cognatisque heroes, ut hinc olim prin-
cipi puero appareat suae gent hereditarium esse Data-
vorum studium, Datavis Nassavicorum principum amorem.

In altera lugens immaturum Gulielmi IV obitum generis
antiquitatem, maiorum famam, ipsius animum eL inge-
nium praeclarum, sinceram pietalem, in rebus agendis
alacritatem, in excogitandis sagacitatem, incivium amore
sibi conciliando solertiam, in iungendis amicitiis facilita-
tem persecutus, quantum res publica in eo amiseriL,

l1) Oratio in obitum W. C. H. Frisonis p. 22.
2) Legitur in Santenii deliciis poeticis VI p. 183 seqq.

qud a filiolo, ubi ad inaturitalem pervenerit, exspectel
ornate docet. Digna profecto oratio et principe et oratore,
quem Franc. Burmannus in addita elegia sic allocutus est:

Denique, Weslingi, doclorum summe virorum
Et Traieclinae fama decusque scholae,

Concio quem stupuit nuperrime tola, Deato
Frisoni inferias cum tua lingua daret;

Donec apud seros celebrabitur llle nepotes,
Tu quoque post mortem nomine notus eris.

Tertiam habuit Wesselingius die secundo mensis Martii
a. 11750, estque haec oratoris, qui annum aetatis duo-
deseptuagesimum agebat, velut cycnea vox. lpse in exor-
dio fatetur" se labente memoria et ore nonnihil blaeso
vereri, ut personam sibi impositam pro rei amplitudine
bene gerere possit; sed nec f(acundia ei defuit, nec,
quatenus ex edita oratione coniicere licet, eorum qui
audiebant exspectationem destituil. Nam docte disputavit .
de maioribus Ánnae e gente Welforum , iucunde narravit,
ut a pia matre egregie educata maritum amaverit , liberos
suo lacte aluerit, suis praeceptis ad supremi numinis
cultum et ad disciplinarum studia erudiverit, gravissi-
mis verbis docuit eam marito superstitem gubernatricis
mmunere et officiis optime functam esse. Quum varias
partes orationis laudare possemus , speciminis loco affere-
mus ea, quae leguntur p. 32 seq.: »Si vitam eiu$ interi-
orem et familiarem perpendas, quid ea honestius et civilius?
quam modesla in ornatu, munditia et cultu? quanta in
omni vita parsimonia ac sobrielas? quo cerle utroque in
genere omne odiosum eL exquisitum nimis vitavit , salubri
et moderato contenta. Jtii fugitans atque ut ingenium
honestis disciplinis excoleretur, gestas variarum natio-
num res sollerter examinavit, ulque memoriae subsidium
foret, litteris consignavit. Durant commentarii, quibus

Romani populi historias Ltruscorum sermone digessa
Similem Germaniae suae non negavil operam, fata Impew—
patria gentis lingua suum et liberorum in usum compler «a
Exstat et volumen, in quod ex Belgarum monument ;
iucunda et rei publicae gubernatricl scitu necessaria, wm
sunt pleraque omnia, prudenter contulit additis Franc«m-
rum dialecto variis de forma rei publicae et administran. «e
ralione Belgarumque statu observationibus. Quae quide 3
iuvenis, necdum tanto curarum onere obruta, inchoawe-
el absolvit, aemulata quodammodo Annam Comnenamme-
matronarum eruditissimam, Alexii Imp. filiam." -

De institutione Wesselingii pauciora quam vellem mi
dicere licet. In scholis publicis enarrabat historiam impasse
mis velerem, secutus Hor. Tursellini Historiarum epit
men, quae illa aetate et diu post in omnium manibc—
erat, sed paulatim melioribus compendiis locum cess&
Latini sermonis puritate et elegantia, qualem exspecta
licebat a docto scriptore de Particulis linguae Latinae—
magis commendatur, quam apta rerum dispositione €—
iudicio. Usi sunt tamen hoc compendio professore?
plures, laudanturque Perizonii, Ruhnkenii, aliorum coma-
mentarii a discipulis descripti. Supersunt quoque Wes-
selingii dictata 1) ad eum librum accommodata, sed ea
videre mihi non contigit. In aliis scholis, item publicis,
accurate legebat et interpretabatur scriptorem vel poetam
Latinum, quo ex genere servatum est exemplum manu
Petri Fonteinii anno 1724 et sequenti descriptum eorum,
quae magister dictaverat in Suetonii vitas duas priores
et in Terentii Àndriam et Eunuchum ?). Ex eo apparet

Ó—!PÜ—n-

1) Vid. Catalogus bibliothecae Eerdianae a. 1836 distractae sub
num. 6994 et 7051 et bibl. v. cl. J. W. de Crane, Leov. 1843, sub
num. 1046.

9) Liber MS. servatur Amstelodami in bibliotheca Societatis te-
leio-baptistarum. vid Catal. p.465.

Wesselingium hac institutionis parle non leviter functum
esse , sed diligenter veterum scripta auditoribus suis
expliacuisse. Quem ad modum privatim eorum, qui prae-
cipuaam operam literis navabant, studia regere soleret
Dora plane ignoramus, quum inter epistolas forte fortuna
duae supersint annis 1731 et 1732 scriptae a Georgio
(Arnaud, qui priori anno Franequerae, altero Leidae
sludiis incumbebat. Agitur in iis de locis veterum scrip
lorum corruptis, quos Wesselingius ei indicarat, ut in
lis corrigendis ingenium exerceret. Atque institutionis
l'üctus in plurimis uberes exstiterunt. Nominasse satis
eit (Gerlacum et Theodorum Scheltingas, Gulielmum et
Ünnonem Z. Harenios, Joh. Stinstram, Petrum Fontei-
Bim, Petrum Conradi, Saconem Herm. ab Idsinga 1),
Q*à omnes plura ingenii et eruditionis monumenta reli-
Ta erunt; prae ceteris duos germanos philologos, qui
PCAeceptoris sui memoriam in scriptis propagarunt. Alter
*SCU, quem modo nominavimus, Georgius d'Arnaud, qui
€sselingii praeceptis non pauca se debere publice pro-
léSsus est 2). [s natus a. 1711, quum quo tempore
"esselingius Traiectum abiret studiis Academicis in urbe
PAlria nondum finem imposuisset , Hemsterhusii commen-
Satione tamen non indignus visus est, qui ei succederet 3).

— —À o —

i) Ct. de Crane, bijzonderheden cet. p. 73. Halbertsma, het ge-
slacit dev van lareus, p. 76. Vriemoet, p. 827. G. de Wal, de
elaris Frisiae JCtis p. 450. Ex iis quae scripsit Halbertsma , l. ].
p. 208, putares Onnonem Harenium e disciplina Dukeri Zwolla sta-
fim in Academiam Rheno-traiectinam migrasse, sed non solum con-
stat eum die 15 Sept. a. 1727 albo Academiae Franequeranae nomen
inscripsisse, verum etiam per annum audivisse Wesselingium. Cf. Si-
mon Nauta, lijkrede op O. Z. v. H. p. 12 et J. M. Kemper in ora-
tione de eo Amstelodami habita et separatim edita p. 9.

2) Lect. Graec. II, 2. p. 147.

3) Cf. de Crane, bijzonderheden etc..p. 127 seqq. Sepp, Stinstra -
en zijn tijd I p. 56.

- | 32

Creato autem P. Burmanno ille Juris primum Lecto
mox Professor factus, sed immatura morte raptus '
Hemsterhusium landatorem invenit, qui quantum cari
simus sibi iuvenis Wesselingio deberet in eius oratio
funebri declaravit !). Alter, cui Deus ad emolumentu
bonarum literarum longiorem vitam concessit, Ludovic
Casparus Valckenaer die 15 m. Junii a. 1731 rom
inscripsit albo studiosorum 2j, nec solum in iis qu
adolescens scripsit 3), sed per totam vitam in sermonib
el epistolis professus est, quanti faceret. Wesselingiut
cui in adornanda nova Herodoti recensione non meli
comes et adiutor contingere potuisset.

Hungari, Transsylvani aliüque exteri, qui Irequent
lunc. Franequeram se conlerebant , non minus quam nos
homines institutione tanti magistri tenebantur eiusq
comitatem grato animo recordati mullos etiam post anr
remunerabantur numis rarioribus in sua patria reper
aut libris, hac in regione vix notis, dono missis. Lei
mus epistolas 'D. Sarkan et Franc. Tsepzegi de his reb
ad Wesselingium datas, et epistolam Samuelis comi
Teleki- Vindobonae m. Aug. 17623 scriptam, qua roga
consilium veleris magistri de nova et pleniore editio
poematum Jani Pannonii, quae huius hortatu consilioq
suscepta a Barth. Wildio bibliopola Traiectino ad codi«

o a c ———

1) ,,Nihil opportunius accidebat, quam quod doctorem nancisce
tur Academiae tunc nostrae, nunc Traiectensis, insigne decus Petr
Wesselingium , cuius ab ore tam sedulo diligenterque pependit,
omnem historiae veteris regionem peragraret, Romanaeque tum |
guae tum reipublicae antiquitates omnes pernosceret." T. H. ora
in obitum G. Arnaldi in Hemst. et Valck. oratt. L. B. 1784 e
tis, p. 168.

2) De Crane, opusc. laud. p. 73.

3) Vid. animadv. ad Ammonium, p. 1? et 171. aduot. ad Eur
Phoen v. 2160.

MSS. et editiones superiores prodiit Trai. ad Rhenum a.
1784, 2 voll.

Multo plenius agi potest de alia re, quae a profes-
Sore non exigitur quidem, sed exspeclalur, ut ingenii
doctrinaeque copias seriptis suis ad plures pertinere
velit. Neque enim Wesselingius segnis habendus est,
propterea quod non lestinavit editionem libri, quen
velut primum (íructum lucubrationum suarum docto-
rum hominum iudicio obtulit. Nam tricesimum sextum
agebat annum, quum Observationum variarum libros
duo, discipulo suo Principi inscriptos et carmine ele-
giaco commendatos, Amstelodami apud Wetstenios vul.
&aret. Sed varia et multiplex doctrina antiquitatis He-
braeae, Graecae, Romanae, ingeniosae disputationes de
locis dubiis ex historia, conieclurae el emendationes
3Culae egregie demonstrant non esse laborem intra breve
lémipus susceptum el perfectum. — Molestum est omnia
€. singula recensere, quae in hoc libro placent neque
Zécessarium, quum liber nondum ex philologorum ma-
Bibus sit excussus. In crisi verborum imprimis ver-
Santuy libri primi capita 10, 16, 18, 20, libri secuadi
13, 19, 93, 98, 30, pluresque loci e Gellii Noctibus
Atticis el Vitruvii opere de architectura partim ope co-
dicu rg, Franeq., Aeliani, Dionis Chrysostomi sic ibi cor-
"I&BUmtur, ut sequentes editores non dubitaverint illas
COrrectiones in verborum ordinem recipere. |n magno
DUrnner, esse quoque coniecturas minus felices, obser-
V*liones non satis limatas non est mirandum. In primo
C9 Dite libri primi, quod etiam ob orationem salebrosam
DOlar;i debet, verba e Platonis Menexeno p, 243 C. de
Ih eniensibus in pugna ad Arginusas e mari non subla-
1S. o)x ayaipQeÜé£preg ex vig DaÀátrgg xeivras évOAOe 4
P&rtim male interpretatus est, partim falsa coniectura ,

?*v anle xei»re inserto, temptavit, merito propterea
y

reprehensus a lacobo Elsnero 1). Et quoniam huit
mentionem feci, illud quoque addam eundem paulo certius
eliam quam a Wesselingio factum erat in 1, 21 expla
cuisse sententiam quaeslionis rí; $ 9vVo« rob Igcob; di
doctrina quae aditum patefecit ad Jesum 2), ipsumque Wes
selingium postea in Sacrarum observationum cap. 1 verie
rem interpretationem petivisse ex Eusebio, qui scribm
hoc voluisse ludaeos ex lacobo scire ríve rol rov Xoirc
&yo: Oo&ay. ,lertium, in quo Elsnerus a Wesselingio diz
sentit , spectat ad vocabulum Hebraicum in Deuter.. 26.
quod ille 1l, 3 erronem. interpretatus erat, hic perditus
vel periturum indicare affirmat. Hanc quaestionem lite
rarum Sermiticarum peritis diiudicandam relinquentes
laudamus Luciani editores, quod non obtemperaveruk
Wesselingio in 1, 14 muscas duobus locis pro muribu:
pvp nÀg8o; et dyéAags pro uvovr tuenti. Disputationes
quoque II, 15 institutam de tempore et occasione itinerg
Brundisini tam lepide ab Horatio narrati in Satira quinti
libri primi, speciosam magis quam veram esse sic demor
stravit C. Kirchner in Quaestionibus Horatianis Lipsiae a
1834 editis, cap IV, ut hunc ducem quam illum sequ
tutius esse videaLur.

Insignem — veleris, historiae. cognitionem el iudiciur
sincerüm libellus pluribus locis probat. Ut e multis pauc:
tangamus, legat mihi aliquis quae I, 8 disputantur di
principibus "civitatis el ordinis equestris, Il, 11 de M
Scauri accusalionibus , 1, 26 de erroribus veterum histori
corum, Il, 28 et ll, 18 quaestiones chronologicas, II, '
egregiam disputationem de Marcellis, ll, 4, 5, 8. 41
10, 18, 91, 26 de variis locis historiae et antiquitati
Romanae. Nihil de laudibus scriptoris, qui tot bene e

]) In Schediasmate Crit. Berol. 1744. cap. XII p. 115—121.
2) [bid. p. 121—123.

prudenter docuit, detrahimus, quando monemus quae-
Stionem de supplicationibus multorum dierum non absolvi
iis , quae legimus 1, 6; in disputatione de L. Statio Murco
Imperatore non debuisse negligi epistolam C. Cassii inter
Ciceronis ad. Fam. XII, 11; perperam sublatum videri
errorem in Livii XXIV, 49 de aetate Masinissae latentem
I, 929, ubi non ut ille volebat septem decem in viginti
quinque, sed XVII in XXVII mutandum esse et vera
COmyputatio docet .et ipsa erroris tollendi lenitas paene
Clamat, qui inde ortus est, quod librarius numeri denarii
ItOtam semel posuit, quum bis esset scribenda.
Merito librum laudarunt lo. Clericus in Bibliotheca sua 1)
€t- mescio quis V. D. in Actis eruditorum Lips. 1798 p.
-323 seqq., uierque praeter ingenium et doctrinam prae-
dicans scriptoris humanitatem et modestiam, quibus vir-
Custibus se dignum Lamberti Bosii discipulum prodidit. Ut
iX ' praefatione scribit libere dissensum ab aliis viris doctis
declarat procul ab omni cavillatione et iniuria, non aegre
ferens si alius veritatis studio ductus in alia omnia iret.
Etaque Elsnero comiter a se dissentienti minime succen-
S3 Uit, et quum postea in interpretatione vocis Graecae ab eo
«is creparet, appellavit tamen »egregia pietate et eruditione
virum" 2). Sed de hac eius virtute alio loco plura dicemus.
Proximum lucubrationum suarum fructum esse volui
€ditionem Chronici Simsoniani, quae anno 1728 typo-
8rapho. tradita initio sequentis prodiit cum animadversi-
onibus Wesselingii. Nam opus multi laboris, quo Ed.
Simsonius Anglus medio saeculo decimo septimo histo-
"iam universalem a mundo creato ad annum LXX aerae
(hristiange e scriptoribus codicis sacri et profanis contexue-

—— LLL

1) Bibl ancienne et moderne T. XXVIII p. 298 ss. et. p. 909 ss.
Quoque Strodtmann l. 1. p. 891—893.
3) Diss. Herod p. 207.

CI.

rat, frustra saepe quaerebatur et dignum erat, quot
multorum manibus tereretur. Itaque Wesselingius facil
et libenter novam operis recensionem recepit, in qu
breviter errores scriptoris correxit el ubi fieri potera
recte scripla e novis vel scriptori ignotis fontibus con
firmavit. Multae novi editoris adnotationes versantur i
lempore definiendo; omnes eruditionis copias, iudic.
sanitatem demonstrant, et ut vere scriptum est a cer
sore in Actis eruditorum 1) »plus soliditatis, quam moli
habent." Liber tot invenit emptores, ut anno 1753
typis recudi deberet. Ex comparatione utriusque edition:
a nobis facta vidimus Wesselingium nihil mutasse, pes
pauca eaque leviora adnotauonibus suis adiecisse ?). .
Historiae veteris studium diligentiore investigation
monumentorum et linguarum, prudenti dubitaüone d
fide auctorum, acutius inquirendo in causas rerum «€
eventus adeo mutatum.est, ut nemo hodie sit, qui e Sim
sonii chronico eam discere velit, perpauci qui librum
evolvant. Qui tamen inspiciunt nec libri forma et mol
deterrentur, mecum f(atebuntur in Wesselingii brevissi
mis adnotationibus inveniri, quae ne hodie quidem utilitate
careant, velut ut e multis pauca apponamus quae de sacri-
ficiis humanis (p. 97), de synchronismo iudicum (p. 21É
et 338), de tempore eversi Assyriorum imperii (p. 459)
de Cyri pueritia (p. 601), de dubia fide narrationis dt
adoratione Philippi Macedonis apud Athenienses (p. 928)
de Reguli supplicio (p. 1166), de curru solis apud Dionem
(p. 1932), de solis defectu, qui tempore Christi morienti:
fuisse dicitur (p. 1622), scripta sunt. Nonnunquam: quo-
que loci veterum scriptorum explicantur et emendantur 3).

1) Ll. 1729 p. 428.

2) Cf. p. 114, 624, 684, 764, 765, 1043. 1158, utriusque edi-
tionis. Nam paginae sibi respondent.

3) Cf. p. 170,310, 406, 584, 1147 , 1408, ubi inscriptio emendatur

Anno 1731 alterum specimen criticum edidit, quod
modeste vocavit Probabilia. Liber varia eruditione refer-
tus plures continet emendationes certas, et, ut utamur
Io. Alberti verbis, Wesselingius eo probavit insignem
se polyhistorem. Fere tertia pars capitum versatur 'in
quaestione de vera scriptura Euang. loh. I, 1. Moverat
eam Samuel Crellius Socinianus, qni sub ficto L. M.
Artemonii nomine Londini 1726 vulgarat Adnotationes in
initium Euang. loh , quibus studuit probare legendum
eSSe, xal Oro? (vulgo O«óg) q» ó Aoyos. Wesselingius
docte tuetur vulgarem scripturam , sed melius consuluisset
lectoribus, si disiecta membra disputationis in unum
COllegisset. Post eum in hanc arenam descendit Herm.
Vemnema.. [s tres disputationes criticas contra Artemo-
nium scripsit annoque 1735 Leovardiae edidit, in quibus
maxime hoc egit, ut patrum de Christi divinitate senten-
tias colligeret et Socinianis negantibus opponeret.

In reliqua Probabilium parte tam res antiqui aevi illu-
Strantur, quam loci scriptorum veterum et medii aevi
*€Xxaminantur et saepius praeclare corriguntur. |n hoc
Senere imprimis se commendant correctiones Euripidis
*X Hesychio, huius ex illius fabulis in cap. 5, opera
DOSita in Eusebii Onomastico urbium et locorum emen-
dando in c. 46 et 95, quae ut disquisitio de variis locis
"Iris Romani et Graeco-Romani in c. 13 in similibus
bus occupata, ostendit scriptorem unum omnium aptis-
? num edendis Itinerariis, quae ex antiquitate supersunt ,
!'Sp»wutatio de peroratione hamartigeniae Prudentii in cap.

» acerrima dubitatio de fide fragmentorum , quae Pighius
*t — Dodwellus tanquam reliquias actorum diurnorum rei-

p Ubi. Romanae protulerant in c. 39. Ante Wesselin-
8'Umy solus Th. Reinesius actis illis fidem negarat, nec
POst Wesselingium defuerunt qui genuina esse defen-

9rent plerisque tamen ille et Victor Clericus cau-

sam suam obünuisse videntur, quibus me plane assentiri
fateor. |

Ad alterum genus perünent disputatio. de tubi optica
usu veteribus ignoto m cap. 11, et de Frisiorum terraes
amtiquissimis regionibus in c. 38, quae prodit insignenx
cognitionem scriptorum medii aevi et diligens studiun-
rerum Frisicarum, qua eum excelluisse testis fide. dignuge
declaravit !).

Wesselingius non semper rem acu tangit, sed nonnun—-
quam meram suspicionem profert, ut in cap. 4. de Por—
phyrii nomine Dataneotes, et, ubi errat, errorem sole&
redimere veris observationibus — Exemplo id quod volc
demonstrabo. .In cap. 29 felicitas ingenii eum destituit
in corrigendis quattuor fragmentis Pherecratis eL Menan-
dri, in quibus pes melius cessit Porsono et Meinekio 2).
sed acute correxit Heraclii dictum a Musonio laudatnm.
et egregie docuit locum Dionis Cassii a recentiore. Grae-
culo esse interpolatum, quem fuisse Brunichium .nescic
quem nuper demonstravit Lud. Dindorfius 3), inventi lau-
dem Wesselingio tribuens; nec minus acute alios Suidae
errores correxit. Ceterum in hoc libro non minor est
. Scriptoris modestia et in dissensu ab aliis indicando cle-
mentia, quam .in Observationum volumine. Quo nomine
non.minus quam ob eruditionem variam el multiplicem
laudatur a censore aequali 4).

]),De Heer Prof Wesseling heeft 'ook eene groofe kennis der
Friesche zaken alhier verkregen." Haec legimus in epist. Onn. Z.
Harenii ad. V. Cl. te Water, edita in: H. G. Tijdemanni Harenianis,
p. 12.

Q) Cf. Meinekius in fragm. comic. Gr. II, 1 p. 286. IV p. 215.
Porsoni Advers. p. 294. Misc p. 184 ed. sec.

3) In diss. de interpolationibus Dionis Cassii, quae legitur in Nov.
Ann. Philol. Vol. CI. p. 749 seqq.

4) Bibl. raisonnée des ouvrages des savans de l'Europe T. VIII
P. 1 p. 77—101. | |

Propter argumenti similitudinem hic mentio facienda
esi nonnullarum commentationum, quae a Wesselingio
Don addito nomine suo oblatae sunt viris doctis, qui
Amstelodami, Bremae, Jenae opuscula literaria multo-
"um coniuncta edebant. Temporis ordinem secutis pri-
num nobis memoranda est epistola C. Junii Patrophili
ad Gratianum de S. Bavone, inserta Miscellaneis obser-
valionibus a P. Burmanno et J. Ph. d'Orvillio editis
Vol. IV p. 195—431. De auctore res ceria est; nam
legimus in epistola inedita d'Orvillit eo tempore ad nos-
trum data: En Miscellanea, quibus tuae in Basilium

3nimadversiones ornamento non mediocri sunt." Quam-
qUam autem addit: »nemini lias a te profectas esse indi-
Cabo. Gratianus tamen, qui eral ipse Alberti, in He-
SY Chio illustrando tunc occupatus non statim intellexit 1),
Sed postea cognovit esse Wesselingii eique palam tribuit
I" suis ad Hesychium adnotaüonibus 2). Neque erat ,
^ar Wiesselingius larvam sibi detractam doleret. Epistola
,"üim ila accurate demonstravit multas Hesychii glossas
"1X posse intelligi sine comparatione commentarii veteris
Q1 Msaiam,.qui sub nomine Basilii Magni circumfertur et
Quum falso huic tribuatur tamen scriptoris est aetate non
Wultum inferioris. Neque deinde Hesychium valere iussit,

Sed multa egregie observavit ad Lexicon illustrandum ,

quae cum amicissimo Albertio communicavit. Cum hoc

Theologorum literatissimo, qui ex eadem .Lamberti Bosii
el Campegii Vitringae disclipina profectus erat et ingenii,
morum, studiorum similitudine quasi alter Wesselingius,
erat ei summa necessitudo et frequens epistolarum com-
mercium. Supersunt XXIV Albertii epistolae ad eum, in

1) Id apparet ex responso Gratiani Patrophilo dato in op. laud.
IV. p. 262 seqq.
2) Vid. T. I. p. 54, 791, 849, aliisque locis.

Aü

quibus inaxime agitur de llesychio, Wesselingii sententia.
rogatur de glossis corruptis, eiusdem iudicio subiiciuntur
editoris coniecturae, laudatur auxilium, quem ad modum
in adnotationibus editis saepius factum est !).

— Vix minus certum est Wesselingio tribuendam esse ob-
servationem de Heraclileo «uy wv aogorázz xal apiarn,
quae literis T. P. À. signata prodiit in eodem opere, Vol
V. Tom lll p 42—48. Si enim comparamus, quae in Pro-
babilium capite XXIX p. 252 et sequenti de illo dicte
prolata sunt, hanc disputationem cum magna probabili
late nostro. auctori adscribi posse censemus, qui quod ibi
breviter fecit, h. |. pluribus persequitur ostendens Hera:
eliti dictum sqepius a scriptoribus Graecis laudatum esse,
sed a librariis misere corruptum. | Atque C. G. Heijnius
in disputatione de'sententia illius placiti non dubitantet
Wesselingii doctam commentationem landavit 2). Quod si
recte suspicati sumus, non est cur negemus eiusdem duas
esse disputationes in eodem opere editas iisdemque literis
notatas. |n prima agitur. de Carolino diplomate, quc
Hollandiae comitatus Theodorico | perhibetur datus 3)
Ex ipsis diplomatis verbis fraus in subscriptione commisse
aperitur, et illud non esse Caroli Calvi, ut perhibetur.
sed Caroli Simplicis, nec datum anno octingentesimc
sexagesimo tertio, sed nongentesimo vicesimo tertio de-
monstratur. Quodsi talis disputatio a Wesselingii studii:
aliena videtur alicui , cogitet velim eum revera fuisse poly:
historem , et in capite penultimo Probabilium tantam rerum
nostrarum antiquioris aevi scientiam tantumque studium
vei diplomaticae prodidisse, ut concedi debeat hanc quo
que disputationem non temere ei tribuendam videri. Net

l) Cf. Hesyohii Lexicon T. T. p. 151, 197, 246, 424, et saepius
3) Opusc. Acad Vol. IIl. p. 96.
3) Mise Obss. Vol. IV. T. 11 p. 365—270.

postea eiusmodi quaestiones repudiavit. Nam amabat al-
leram suam patriam et libertatem Batavam eiusque amo-
ris passim testimonia suis scriptis inspersit, velut unum
elegantissimum in adnotatione ad Diodorum !), et suum
esse putavit eius historiam, ubi posset, illustrare. Huius
rei argumentum depromam ex epistola, quam exeunte anno
1747 Vonekio misit, in qua legimus; »Occupat me cura
Dorestadi, urbis ut meministi olim amplae et celebris,
cuius si apud vos numi a Francorum regibus cusi la-
leant, fac quaeso indicium. Videbo, eorum copia si im-
Petrari possit, ecquid de oppidi vetere gloria certo con-
Stitui queat. At hoc tibi serva: nam intra consilium
Orne illud huc usque stat."

Aera disputatio magis etiam coniuncta est cum eius
deliciis geographicis et numismaticis. Inscribitur de
Golonia Cabe 2), quam neque in Alrica neque in Gallia,
Vt aliis placuerat, sed in ulteriore Hispania sitam fuisse
de vnonstrat. Tertia de colonia Lepti et eius numis 3),

'n subscriptione habens literas J. P. T. A. vix ad alium
àU€*torem referri potest videlurque significari his verbis
*DXstoloe postridie Kal. Jan. 1736 a D'Orvillio ad nostrum
da tae: »Disserlationem tuam Miscellaneis insertam vidi-
Diss." (Qerte in voluminis septimi tomo primo nihil est,
TUR«orsum ea referri possint. Verum non opus est huic
l€*& insistere; pro suo quisque ingenio coniecturae meae
aCÀ eat att demat fidem. Ad Wesselingii gloriam brevis
dà sxputatio nihil adiicit.

Sacrarum -.observationum specimen, quod legitur in
S Y wmbolis literariis Bremae editis 4), Wesselingium habere

l1) Ad. lib. XX. 8 T. IT. p. 411 b.

9) Op. 1. Vol. V. tom. III. p. 76—78.
8) Op. |. Vol. VI. T. III. p. 606—610.
4) Tom. III. P. 2 p. 801—334.

auclorem testantur eius discipulus R. Reynen in disp
talione »docte et operose scripta" el anno 1753 s
Wesselingio praeside defensa de Asiarchis p. 70, et c
fuerat eius collega E. L. Vriemoet !), probantque arg
mentum et orationis color. Specimen plus dat, qu:
titulus pollicetur. Nam praeter locos e libris veteris
novi Testamenti et e scriptis patrum Christianorum ,
eo plurimi loci scriptorüm et poetarum veterum Graecort
illustrantur. In capite primo scriptor rursus id agit, qu
egerat in Probabilium capite VII, et quod modesto ei
et circumspecto iudicio erat aptissimum, ut varios lo«
immerito aliis suspectos defenderet. In secundo «Avr&o;
Antiochiae ludos publicos apparavisse docet et quaestion:
movet de materia clavorum, quibus Jesus cruci.

affixus. In sequenti capite multos versus Hildeberto
Marbodo tributos ex antiquiore fonte deductos esse ost
dit. Sequitur disputatio de locutione d«»reroémetw a
to&méGap, TOv fouóv, ràg riuág, pro qua male saep
legitur dvacroégev. | Deinde certa emendatio II. Macc
11, 5 e codice Alexandrino proponitur, qui praebet c;
aqyoívovg DrO méívre ora0íovg, Crinagorae epigramma :
plicatur et geographica quaedam corriguntur, velut
Syncelli relatione de loco natali Severi Alexandri ]
inepto é» "4oxoeig üg Tra" &Àlov rtéy9elg Dow
praeclare emendatur: à» "a4oxaig rg m«g&hov v. 6D.

capite sexto quaeritur utrum Claudii Taurinensis apo
gia consarcinata sit e pannis libri S. Agobardi con
imagines, an hic ex illa conflatus, et secundum Claudii
pronuntiatur. Ultimum caput varia continet ad codic
sacrum pertinentia, in eoque idoneis exemplis demonstral
multas locutiones, quas omnes admirantur apud Sopl
clem et Platonem, eadem vi inveniri apud Hebraeos

— —

1) In Ath. Fris. p. 793,

Graecistas. — Descripsimus summatim. quid illa com-
menlatione contineatur, nec dubitamus affirmiare Wesse-
lingii eruditionem, sagacitatem el circumspectum iudicium
ex hac quoque opella elucere.
Quum anno 1753 honoris causa societati Latinae Ienensi
. adscriptus esset, gratiam retulit missa de veterum medicis
ocülariis observatione, quae Acta illius societatis ornat 1).
In eo scripto. ut Walchii verbis in praefatione positis
utamur »pro more suo, id est maximo reconditae erudi-.
lionis ac doctrinae liberalis apparatu multa veterum scrip- .
Lorum effata simulque nonnullas apud Muratorium inscrip-
Hiones 1!am feliciter emendat, quam egregie illustrat."
Wesselingius tangit tria sigilla a Scipione Maffeio et a
Muratorio edita, plura alias tractaturus. Sed etsi editor
cumzn suo tum sociorum nomine eum saepius rogavit, ut
alleram de medicis oculariis observationem mitteret ,
Wesselingius in Herodoto tum occupatus munerunique
Ácademicorum negotiis distractus telam non pertexuit,
quod eo magis dolendum est, quia prae multis potuis-
SeL eam rem obscuriorem luce donare. Numerus taliuin
sigillorum illo tempore parvus deinde insigniter ,auctus
multos ad scribendum impulit, e quibus .unurm citasse
Grotefendium satis sit. Is. Wesselingii supplementa et ex-
Plicationes siglarum laudavit et probavit, et unicum er-
FOreg in Hypni collyrio ortum esse e pravo Muratorii
3DOgrapho declaravit 9).
A b hac digressione revertimur ad res Wesselingii tem-
POris ordine narrandas.

— .

Y) vol. III. p. 48—55.

9") Die Stempel der rómischen Augenürzte, gesammelt und erklárt
"On py, C, IL. Grotefend. Hannov. 1867. vid. p. 29, 64, 113 seq.

Fo AD. CL. i.e. ad claritatem Murat. dederat AD. cv., unde Wesse-
lingiy, suspicatus est eo designari ad caput vel ad cicatrices veteres.

Franc. Oudendorpius, tunc rector scholae Harlemensz. is,
post editam Pharsaliam novam parans Frontini Strateggzae-
matum recensionem eL interpretationem, quum undicgggrue
subsidia quaereret , adiit quoque per literas Wesselingiu mm,
a quo mullas accepit observationes et coniecturas in li-
teris anno undetricesimo et tricesimo scriptis, hodie zsu-
perstitibus. Sequenti anno Frontinus Lugduni Bata-«wo-
rum typis descriptus est, passimque in adnotationil» us
editoris Wesselingium laudatum invenimus 1). lisdem
ex literis iuvat depromere duas Wesselingii coniectug ^95
in Lucani carmine factas et Oudendorpii iudicio pe-*^
missas, quas adhuc ignotas esse credimus. Altera pe
tinel ad libri VII. v. 335 ubi H. Grotius, quem sequit— *^
Bentleius, subiecti defectum sustulit locasset in locass—— 4
mutato, sed dubitamus an noh melior sit. Wesselingzzee
suspicio pro funesto scribendum esse Fors isto. In eiu. -*
dem libri v. 675 et seq sententiam intricatam expedire
studuit verbis sic correctis :

Sed tu quoque, coniux,
Caussa fugae; vult, usque tibi fatisque negatum,
Te praesente mori.

Cum J. Ph. d'Orvillio, qui in diuturnis per variae
Europae regiones susceptis peregrinationibus plurimas -
sibi paraverat, quibus viros antiquitatis. amantes iuvar77 —
et posset et vellet, statim post eius in patriam reditun.- -
Wesselingius per epistolas de communibus literis agere ^
coepit. Huius epistolae ad illum fortasse in Britannia ser7^ -
vantur; d'Orvillii supersunt Leidae plures intra anno: ^
1730 et 1748 ad Wesselingium datae. Antiquissimansss*
circa Idus Februarias anni 1730 scriptam quum legerem

]) Cf. adnott. ad I, 3,7. 11,6. II, 1,18. 3,4. 4,19. 5,10. 5,18 -—
9,6. 11,4. III, 5,1. IV, 1,86. 3,15 (ubi vir dootus, qui provincia a9
scribi volebat, est Wesselingius) 2,9. 7,83.

haerebam in verbis ultimis: »Vale, vir Clarissime et
doclissime, et spreto serpenlis Delphici sibilo Musis feli-
citer litare perge". Cognovi deinde e Wesselingii 'epis-
tola Nonis Martiis eiusdem anni ad Fr. Oudendorpium
missa idem illi accidisse, sed aenigma solutum esse literis
Oudendorpii, qui Kalendis Martiis amicum certiorem
fecerat, quid rei esset —»Male sit, sic ille, Scrodero isti,
qui horrendo libello et diro furore nuper in te et Claris-
Simum Dukerum invectus est; quod factum, qui lhuma-
Ditatis non expertes sunt, abominantur omnes. Sed quae
Lantarum irarum causae?" Quibus literis. respondens
Weesselingius rogavit amicum, ut eum libellum sibi mit-
leret legendum, negans Schroderum a se facto aut
verbo laesum esse »nisi si id laedere putet, profiteri non
Placere maledictis ita incessere viros egregios, ut ille in
SSenecae sui praefatione fecit. Non dilfitebor me hoc inter
&trxaicos declarasse. — Maledictis si certare voluerit, eril
TOntase, quando quae noluerit, audiet. Sed exspectabo
libellum." Ab utroque nomen hominis male scriptuin est ;
X1armm illa non spectant ad Ger. Schroderum Leidensem 1),
Sed serino est de [o. Casp. Schroedero, scholae Delphen-
Ss Rectore, eiusque Notarum ad' Senecae tragoedias vin-
Jiciis a mendaciis et calumniis alicuius ex editoribus
Actorum Lipsiensium, paulo ante editis. Quem librum
Dukerus lam aegre tulit, ut in praefatione sui Thucydidis
SeX paginas in eo refulando et scriplore vehementer per-
Stringendo perderet. Longe aliter et melius fecit Wesse-
In£ius, gonviciis silentium opponens ét ignobilem adver-
"Arion spernens. Quum enim librum Oudendorpio remitteret,
Sec adscripsit a. d. IX Kal. April.: »Legi mordacem

-—-—

1) De hoe, quem Saxius in Onom. VI. p. 504. perperam Sehroe-
TU&im vocat, videatur, si tanti est, Boumanni hist. Acad. Hardero-
"iceng T. II. p. 188 seqq. et 241 seqq.

Schroderi libellum satisque mirari non potui ferox
inhumanum hominis ingenium. Putavit egregiam se laud e
relaturum, si uno verbo Observationes meas iugularet
mihique inscitiam, oscitantiam , xeiwonpo«yí«» ei nesc
quid non obiiceret. Utrum voti damnatus sit ipse vid :
rit. Ego id perspexisse videor, si homo ea, quae crirm
natur, potuisset manifestis rerum documents ostendere
non fuisse mihi chartaeque parsurum.: Ferre non poteze
uritque eum: vel maxime libellum illum a Lipsiensibuss
fuisse laudatum et mecum propterea praevaricatos sign$
ficat. Ego vero neque amicum neque inimicum, quoc
quidem sciam , habeo Lipsiae, nec peiorem existimassem .
si inibi damnatus esset. Quae scripsi vera putavi et mea.
Si erravi, comiter ducendus eram. in viam. Convicia cen-
Soris vitio creati parum nocent. Habeat secum maledicta
servetque sepulcro. Quamquam vereri iam incipio ne,
si furere ita perrexerit, pro cerrito eum omnes pueri
' eireumferant, propediemque e schola &/g roeiuxó» "Aga
immigrare debeat; sed hominem irato suo genio permitto
venioque ad literas tuas, cet." Rei levioris ideo mentio-
nem faciendam putavi, quod egregie probat animum viri
lenem et a rixis contentionibusque plane alienum. Nullius
unquam convicia eius tranquillitatem commoverunt , suae-
que sibi virtutis conscius noluit protervis proterviam
opponere, sed causam suam aliorum iudicio et aequitali
commisit. [taque, quod illo saeculo rarum erat, ad
senectutem pervenit fere omnibus carus et acceptus, et
praeter istum Sehroederum nullum habuit laudis virtu-
sque obirectatorem, nisi ferte tam tectum, vix ut ab
eo petitus videretur.

Anno saeculi duodevicesimi tricesimo primo bene me-
ritus est de historia regionis, quae ipsum comiter exce-
perat, tam antiquiore, quam aequali. Nam ei debemus
primam et solam editionem commentarii , quem Io. Carolus

scripserat de rebus Casparis a Robles Billaei in Frisia
gestis. Wesselingius librum inscripsit Duconi Martena a
Burmania et in praefatione nonnulla narravit de. scrip-
tore, de opere et de codice manuscripto, unde editum
est. Gratissimum [luit donum civibus suis. Nam etsi
Carolus non sine ira in haereticos nec sine studio Hi-
Spanorum scripsit et suam narrationem finibus unius anni
et paucorum mensium circumscripsit, agebatur de hoste
generoso, de quo, ut Jac. Wallius taín eleganter quain
vere scripsit !), Frisia loquetur, dum aggeres stabunt,
quos Gaspar Frisiae praefectus Oceano, qua eluvionem
minabatur, obiecit. Maiorem etiam gratiam a Frisiis iniit,
quum Kal. Novembribus eiusdem anni Sicconis a Goslinga
paulo ante mortui memoriam oratione funebri recoleret.
kst illa oratio simplex narratio, qualis ille vir vere mag-
Iu S , cui Academia Franequerana , FYisia et tota respublica:
malum debebat, in vita privata et publica fuerit. |n
sc Tibenda oratione usus est commentariis rerum gestarum ,
qus Sicco composuerat, a Tiberio Hemsterhusio descrip-
tis , qui ante paucos annos cura societatis Frisiacae in
lucem sunt deprompti 2), et vitam ita narravit, ut qui
POStea eam scripserunt, illa oratione velut fonte uteren-
tar 3). Nollem ab his praetermissa esse, quae p. 25 et
J7 memoriae tradita sunt, Sicconem , quando in castris
eSSet publica auctoritate Ephori munere fungens, Polybii
historias assidue lectitasse, atque in pace et otio Polybio
adiunxisse Horatium. Nam utile erat nec supervacaneum lioc
In qnemoriam nostroruui hominum revocare. Quotum-

—

l) In dedicatione libri secundi Heroicorum, p. 67 editionis Poe-
matum Antverpiensis a. 1699. ]
. 2) Mémoires relatifs à la guerre de succession de Sicco van Gos-
linga, publiés par U. A. Evertsz et G. H. M. Delprat, Leeuwarden 1857.
3) Velut J. van Leeuwen in opere de vrije Fries v. LII. p. 277 seqq.

quemque enim nunc invenias in hac gente virum naíaliu.
splendore et civili scientia nobilem, qui horas a negotm
publicis vacuas veterum literarum studiis impendat , qui
intelligat ex his et delectationem liberalissimam et fruct w
uberrimos . peti ad percipiendam colendamque virtutem
* [n carminibus orationi subiectis ultimum est elegia orat
ris, quam Santenius Musarum Latinarun amantibus denm
obtulit in Deliciis poeticis 1).

Varii loci in scriptis criticis, quae paulo ante descr 3
simus ,. ostendunt Wesselingium non fuisse hospitem
literis Hebraeis et Arabicis. Itaque non miramur eum u^
galu Curatorum per aliquot menses hane provincie
tenuisse, quoad Vriemoelius succederet in locum Sch «e
tensii, qui Academiam Franequeranam cum Leidensi co 3
mutarat, ut apparet e duabus ipsius epistolis initio am
1730 ad Oudendorpium missis. Quum illis scriptis e ^
miam peritiam librorum sacrorum, linguarum Orientali
et antiquitatis ecclesiasticae probavisset, atque in arg
mento orationis eligendo quam habuit a. 1733 quum
magistratum academicum deponerel, de vitiis et defec-
bus historiae ecclesiasticae, ostendisset animum ab iL
rebus minime alienum, non nemini haud indignus vis
est, cui Theologiae professio in Academia Leidensi offe
retur. Certe scimus ex epistola Fr. Fabricii scripta
97 Sept. 1733 ea de re actum esse eumque nomir-
viri Amplissimi rogatum velletne et posset illam cathedra
ornare. Quid Wesselingius responderit ignoramus pa
vique refert scire, quoniam ex alteris eiusdem Theolo-
literis apparet consilium fuisse mutatum. Suspicari tamc
licet. Wesselingio provinciam non placuisse.

Non diu post Traiectini magistratus eum suae Ácad«
miae adiungere conati sunt. Primam eius rei mentione

]) Fase. VIII. p. 441 seqq.

invenimus in epistola F. Oudendorpii, d. 21 Aprilis se-
quenüs anni Harlemo data, ubi legimus: »Exortus hic
est rumor tua de vocatione ad Ultraiectinam cathedram.
Eam tibi ex animo gratulor et inlustriorem pro insignibus
Ineritis sedem tibi destinatam cum omnibus bonis doc-
lisque laetor." Nec vanum fuisse rumorem arguunt ea,
quae Io. Alberti pridie Idus Maias scripsit: »Primas ad
Le literas gratulatorias fore putabam, cum nupera voca-
lonis tuae Ultraiectinae fama me feriret neque modice
exhilararet. Ast aliter tibi visum fuit. Et tamen ex animo
Oblatos tibi honores gratulor eorumque testimonium ho-
DOrificum, aucta nempe stipendia. Neque sic, si quid
auguror, perpetuo te connubio habebunt Franequeranae
usae." Quum enim C. A. Dukerus initio anni 1734 va-
letudinis causa honestam missionem peteret , nemo dignior
Visus est, qui ei succederet, quam Wesselingius, quem
Inuagistratus Traieclini decreto die 12 mensis Aprilis facto
Omorifice, sed conditionibus minime lautis crearunt Prof.
historiarum, eloquentiae ei linguae Graecae. At ille tenui
rnille ducentorum fl. pretio annuo non est permotus, ut
94d eos veniret, meritoque censuii muneris dignitatem
Y1Om debere convelli imminuto stipendio.
Ytaque Frisia tunc. suum Wesselingium retinuit, sed
. Aamn sequenti anno Albertii augurium eventu comprobatum
€S&t. Sed antequam Frisiae valedixit, absolvit opus summi
laboris, cui et suscipiendo et perficiendo neminem po-
Vuisse inveniri magis idoneum ineliusque paratum defen-
dimus Nam ut illi indices, quibus nomina et intervalla
locorum continentur, necessaria sunt geographiae et his-
lOriae veteris auxilia, sine quibus identidem errandum
"St, sic opus erat editore immensam doctrinae copiam
cum magna sagacitate et prudentia copulante, ut ne lec-
Ores deciperentur erroribus describentium, qui nullam

ih rem facilius irrepunt quam in nomina peregrina et in
4

notas numerales. Wesselingius quum in scholis historicis
saepius expertus esset vetera itineraria edita esse rariora,
neque editores ita rem perfecisse, ut nihil alii faciendum
relinquerent, manum operi admovit, praeclara subsidia
novae editionis paravit, et quamvis destitutus usu codi-
cum Mstorum, qui Vindobonae, Florentiae, Romae,
Parisiis, Madriti servantur, librum composuit, quem
recte dixeris xrZu« ég det.

Liber dedicatus principi Arausionensi et curatoribus
Academiae Frisiorum continet doctam editoris praefatio-
nem, in qua primum agitur de aetate utriusque itine-
rarii, quod Antonini Augusti nomen prae se fert, eaque
refertur ad saeculum IV p. C., deinde de editionibus A.
Schotto posterioribus et de subsidiis, quae editor a mul—.
tis viris clarissimis acceperat. Sequuntur Itinerarium pr cwm
vinciarum (p. 1—486) et maritimum (p. 487—529) cu.
plurimis priorum editorum et Wesselingii adnotationibw-mm
qui ad calcem lo. Annii Viterbiensis fraudem in itinera ^
fragmentis fingendis commissam certis argumentis demca»e-
stravit.

His adiicitur Itinerarium, quod dicitur Hierosolycme
tanum (p. 949—017), ab A. Schotto anno 1600 s& mm
adnotatione e Pithoeana editione principe repetitum , nur 2—
amplo commentario editoris instructum, qui in praewi-s
dissertatione inquisivit in causas, quae post Constantin
tempora homines Europaeos impulerint ad visendam ter—
ram sacram, et quae subsidia editioni ornandae a Fr. Qu-
dendorpio et Ier. Marklando accepisset, narravit. Tertia
pars libri est Hieroclis ovréxóguog 1. e. itineris comes cum
prolegomenis et commentario editoris, qui libellum sub
Iustiniano sed ante Belisarii consulatum scriptum esse
integrumque sed a scribis male habitum ad nos perve-
nisse, neque adnumerandum esse Notitiis ecclesiasticis
ostendit (p. 621—734).

Quum singulae fere paginae stupendam Wesselingii
eruditionem testentur, qui non solos scriptores Graecos
et Latinos, sed Acta conciliorum et Sanctorum et pluri-
mos scriptores medii aevi et recentiores ad partes vocat,
et saepe lumen petit ex inscriptionibus et e numis vel
editis, vel nondum ab aliis descriptis, nemo a nobis pos-
tulabit, ut libri virtutes singulatim persequamur. Secuti
praeceptum lurisconsulti veteris, quod fieri possit per
Pauca, non debere fieri per plura, paucis exemplis indi-
calis, ex quibus de operis praestantia existimari possit,
ludicium de universo libro cuilibet perito permittemus.

Me iudice inter plurima, quae Wesselingius in adno-
lationibus ad ltineraria vetera praeclare observavit, non
ütirnum locum tenent quae leguntur p. 151 et 719 de
Urkve Gaza, ubi locus ex Actis Apostolorum 8, 96 expli-
Catwr et inscriptio vetus feliciter emendatur; quae scripta
Suxat p. 368 ad explicanda verba caput Germaniarum ,
QUze male ad Lugdunum, peius etiam ad Argentoratum
Teferebantur; quae de monte Golgotha et de cruce ibi
1n wenta p. 593, de Thebarum historia sub Christianis p.
G4 25, de vico Adonidos in Phrygia et de cognomine Dei
ami Asceno p 669, de loco, ubi lacobus apostolus sit
Se )pultus p. 732 disputantur. Magnum operis ornamentum
C€ nsemus. ingeniosas coniectura3 et bonas correctiones
WAscriptionum et scriptorum, quarum non semper critici
lationem habuerunt. Ex hoc genere citabimus, quae p.
G8 de Gratii cyneg. v. 507, p. 397 de Xenophontis Hell.
V, 4, 50 emendando, p. 579 de loco Dionis Chrysostomi

explicando 1), p. 611 de vera scriptura in Hor. Sat. I,
9, 51, p. 667 de dubio nomine Tyaneius in Ovidii Met.

pu — (ed

1) Illa adnotatio fugit Jac. Geelium, qui lectores eo debuerat able-

gare in adnot. ad p. 394 c. Dionis in commentario eius Olympico
addito p. 306. '

VIII, 719, denique p. 730 de emendatione verbi vezerat
in Lucani Phars. VIII, 479 invenias. -
Praestantia libri maxime cernitur, si cum praecedentibus
itinerariorum editionibus comparatur, et quamquam postea
verba e codicibus Mss. passim ab ipso corrigi potuissent , ut
correcta sunt a Millero 1), et a doctis Berolinensibus 2),
multaeque res accuratius definitae et nova' luce donatae
sunt laboribus peregrinantium et virorum doctorum com-
mentationibus, Wesselingius hoc opere nomen suum cum
historiá et studio geographiae veteris ita coniunxit, ut
semel immortalem gloriam consecutus videatur.
. Non temere dixi editorem plurima correcturum fuisse,
si alteram libr editionem potuisset dare. Nam quum
Ruhnkenius Parisiis ei haec nuntiasset: »Doctissimis Gal—
liae viris merito accensendus est Melotus. — Is Antonix«.
Itinerarium ex editione tua cum sex codicibus Mss. cos
tulit, multaque observavit egregia, quae, si editio tu —
iteranda sit, se tecum communicaturum pollicetur" &—
hoc responsum tulit: »Melotum ob Antonini itinerariuma
mire amplector. Ego id minime abieci, imo vero plurium
correxi adstruxique, usui futura, sicubi Herodoteo labo- a
defunctus fuero" 4). Sed quo devenerit exemplum lib».
emendatum ignoramus 5).

1) Recueil des itinéraires anciens publiés par le Marquis de For.
tia d'Urban, Paris 1845.

2) Itinerarium Antonini et Hieros. edid. G. Parthey et M. Pinder,
Berol. 1848. — Hieroclis Synecdemum quum Imm. Bekker in Script.
hist. Byzant. post libros Constantini Porphyrogencti repeteret , Bon-
nae 1840, integros Wesselingii commentarios sine ulla mutatione
aut additamento libello adiecit.

3) Vid. Epistolae D. Rh. ad diversos, p. 116.

4) Vid. Wesselingii epist. inedita ad D. Ruhnk. scripta a. d. X
Kal. Febr. 1755.

9) In Catalogi Bibl. Wessel. P. I. p. 147 laudatur exemplum ve-

Wesselingii fama praeclara institutione Academica doc-
Usque scriptis parta eos, quibus res Academiae Rheno-
lraiectinae commissae, erant, movit ut in locum abitu
celeberrimi viri C. A. Dukeri vacantem iterum vocandum
commendarent. [taque pridie Kal. Martias a. 1735 Con-
Sules in Senatu Urbano eum nominarunt eodemque die
Thagistratus urbis omnibus suffragiis eum crearunt pro-
fessorem ordinarium eloquentiae, historiarum et linguae
Graecae, stipendio ad mille sexcentos fl. aucto, et decre-
Verunt ut statim verbis honorificentissimis invitaretur ad
munus recipiendum 1). Ille aliquamdiu dubitavit utrum
maneret Franequerae, ubi carus erat omnibus et sua
Sürte contentus, praesertim quum haberet collegas , quales
Raxime optaret, amicissimos, an abiret Traiectum; pos-

irérno decrevit uti nova conditione et die XIII m. Junii
Ina guratus est habita oratione pro historiis. Ea praecipue
Vérsatur in fide historiae veteris a scriptoribus Graecis et
Romnnanis traditae defendenda, et arguit doctorem historiae
Iinime probantem Perizonii aliorumque dubitationes. Ut
!Dere dicam quod sentio, oratio nec argumento nec forma
Valde placet, et, licet in Actis Academiae Mss. vocetur
Octisima, non tamen' multa cura vigiliisque elaborata
"detur. At laudamus quod novos collegas allocutus
càXadide profitetur, quantum in iis, quos Franequerae
hubuerat, amisisset, et quod iuventutem rogat, ut omni
Virium contentione eruditionem a fontibus haurire, non
fivulos consectari velit.

Quanto opere Academia Frisiaca ereptum sibi Wesse-
lingium desideraret, testatus est Herm. Venema in literis
eodem anno ad. amicum datis, quum scriberet: »Bur-

terum ltinerariorum ex editione defuncti cum notis Mss. Quem emp-

forem invenerit ignoramus.
1) Vid. Additam II.

mannus 4osler, ita enim tu nos coegisti loqui, nobis et
iuvenibus pro ea, qua est aetate, satisfacit, nec tamen
Tui unquam exstinguet desiderium." Quod ne quis aman-
tius quam verius diclum putet, sciat sex annis post Wes-
selingium in Frisiam esse revocatum , ut damnum quod
Academia fecisset Hemsterhusio Leidam traducto repara-
ret. Sed ille oblatione magni stipendii, quod paene duo
milia fl. attingebat, et multorum precibus expugnari se
non passus est, mansitque Traiecti , etsi recusaverat mense
Augusto a. 1740 sibi a magistratibus civitatis annui sti-
pendii cum CCC florenis. augmentum hac conditione
oblatum, ut si Leidam vocaretur migrare nollet. Ille enim
suam libertatem pretio vendere noluit. In urbe maiore et
celebriore non invenit parvi et tranquilli oppidi amoeni-
talem, videturque deplorasse bonas horas ineptis saluta-
Hionibus ereptas; sed rursus non deerant quae facerent,
ut Traiectina vita contentus esset. Neque enim dubitan-
dum est ex animi sententia profecta esse, quae nuntiavit
Jo. Guil. Hofmanno, professori Vitebergensi , qui in locum
discessu Everardi Ottonis vacantem a 1739 Traiectum
vocatus erat: »Habitamus urbem totius Belgii et soli et
coeli amoenissimam , salubritate celebrem et iuvenum fre-
quentia spectabilem, cuius etiam cives facili sunt ingenio
et in peregre advenientes percommodo" 1).

Duo imprimis sunt quae doctoris Academici vitam feli-
cem reddunt, collegarum amicitia et discipulorum obser-
vantia. Neutrum defuerat Wesselingio in Frisiaca Acade-
mia docenti; neque his bonis caruit, quamdiu Traiecti
vixit. In eloquentiae et historiarum professione collegam
inveniebat clari nominis Arn. Drakenborchium, qui cum
audivisset eum Traiectum esse migraturum, per epistolam ,
quae superest, suam ei amicitiam obtulerat, et quum

l) Vid. Syll. nova epistt. lib. IV p. 752.

Sequenti anno natalem centesimum Academiae Rector
oratione solemni celebraret et Academiae fasces Wesselingio
traderet, palam testatus est, id eo libentius se facere,
quod hoc omen sibi esse videretur eandem non fucatam
amicitiam, quae inter Dukerum et se semper fuisset,
inter eos omni tempore futuram 1l). Atque ille cum Dra-
kenborchio, postea cum Jo. Fred. Reitzio, qui in demortui
locum vocatus erat, semper coniuncte vixit, E ceteris col-
legis, quibuscum ei arctior consuetudo et familiaritas
'ntércessit, nominamus Abr. Wielingium lureconsultum
literatissimum, quem iam Franequerae cognoverat , Frid.
God. Houckium et ipsum Steinfurtensem, Seb. Ravium,
linguarum orientalium professorem, et per ultimos annos
Gistertum Bonnetum. Certis enim indiciis demonstrari po-
less & hos cum Wesselingio amicitiae vinculis fuisse con-
SUr- etos, etsi in Wielingio desideramus animum illum
38e «iuum, bonitatem, facilitatem, quae ornabat Wesselin-
8! om, Theologi ultimos Wielingii annos reddiderunt in-
SUR xkxyves eumque iniuriis ad iniurias protraxerunt. Rem
SR is notam tetigit noster in literis d. VII. Id. Nov. a.
45 Valckenario suo missis. Ibi haec legimus: »Oratio-
7-*»m tuam ?) legi iucundissime et vehementer probavi.
'* & dendo verum dixisti, Theologorumque vulgo, quid in
1Xlis merito bonus quisque desideret, optime patefecisti.
am suave, praestantissime Valckenari, et rei literariae
Tructuosum foret, si tandem sapere discerent. Nostri cum
maxime rixantur strenue, idque maiorem in modum al-
laborant , ut Wielingius haereticorum bipedumque nequis-
simus per omnium ora volitet. Ille quidem parem ipsis
gratiam refert pro virili, sed ne Hercules quidem, ut in

J) Vid. or. laud. p. 55.

2) Dicit orationem Valckenarii de critica emendatrice in libris sa-
eris novi Foederis a literatoribus non adhibenda, quam illo anno
Rectoratum Academiae deponens hahuerat.

proverbio est, nedum contra quinque Theologos atque
universum paene pullatum ordinem. Equidem neutros
laudo neque fastum nonnullorum patienter fero. Vestrae
res pacatae si sinl, ut opinor, eam vobis felicitatem per-
petuam .volo. Quid enim iucundi in scriptis, quae nil
nisi convicia el. minas spirant? Sed haec illis relinqua-
mus." Wielingius in ipso certamine occidit, sed ante
mortem inimicis suis ignovit; quare Wesselingius biduo
post eius obitum de ea re Vonckium suum et. Wielingii
dilectum discipulum certiorem faciens eum hortatus est
ne ederet Theologum barbarum, quem moliebatur, et
defuncli nomine rogavit, ut scriberet praefationem eius
libro, qui tunc prelum exercebat. Discipulus paruit. vo-
luntati defuncti et precibus Wesselingii, brevique post
edidit Wielingii Nubem testium 1), cui libro dolemus non
praemissam esse disputationem de vita studiisque scrip-
toris, quam Wesselingius in eadem epistola se scriptu-
rum pollicebatur. Cum Saxio, qui ab anno 1753 in fa-
cultate literaria eius collega fuit , potius sortis necessitudine
quam amicitia iunctus fuisse videtur. Nain etsi in acer-
rima contentione inter hunc et P. Burmannum Secundum
plures per annos agitata medius erat, Saxius tamen aegre
lerebat Wesselingium esse adversarii sui amicum, et in
aliquo libro tecte collegam perstrinxisse videtur 2).

l) Integer titulus libri est: Abrahami Wieling ICti et antec. Nu-
bes testium sive Apologetici pars altera. Opus postumum. Ed. et praefat.
adiunxit C. V. Vonck. Traiecti Viltorum apud H. Besseling, 1740.

2) Id efficio ex iis, quae leguntur in literis Iavi Helvetii die 97
Iunii a. 1763 ad Wesselingium missis: ,,Deductionem (P. Burmanni
Secundi) evolvi, ad quam quid repositurus sit homo iste Saxeus,
nescio. Caetera mihé, ut scis, nota leviter me tetigerunt, plurimum
perculit Te virum ea aetate, ea nominis fama, et tot vitae integre
actae documentis, ab*impudentissimo furcifero et nebulone perscis-
sum fuisse et per cuniculos impetitum. Sed confido hominem brevi

C-——rÁÜ —

Quam carus acceptusque fuerit discipulis, multorum
literae ostendunt, qui relicta Academia laudant eius pro-
nam voluntatem discentium conatus adiuvandi, pro egregia
institutione gratias agunt maximas, et si ipsi aliquid in
literis elaborare volunt, optimi praeceptoris consilium et
auxilium rogant. Longum est omnes recensere, quorum
testimonia excitare possem. E magno numero paucos
citabimus, veluti Corn. Valerium Vonckium, qui adoles-
centulus XVIII annos natus Specimine critico in varios
auctores et in adiunctis ei Observationibus Miscellaneis
Puleram de se spem fecerat. [s deinde frequens episto-
larum commercium cum magistro habuit, et hodie
Supersunt eius XXXIV epistolae ad eum, et XIX Wesse-
lingii ad hunc, qui prioribus annis magistratui Neoma-
Bensi ab actis fuit, aliisque muneribus ornatus, postre-

Inum a. 1762 Manhemiam abiit consiliarius Electoris
Palatini. Wesselingius saepius eum monuit, ut Corip-
PUn ederet, cui provinciae satis aptum se probarat
lu Specimine laudato (p. 11—392).. Uniüs epistolae par-
térra afferre liceat, quae a. 1750 scripta simul argumento
erit nostrum multum temporis impendisse praeparationi
SCholarum. Sic igitur ille: »Bonamici librum 1) avide
€XsSpecto, longe tamen avidius Corippi Joanneidos opus,
QVo tu si literarium orbem beaveris, praeclarissime de
€O mereberis. Utere itaque occasione et amicos, quos in
Malia et. Germania plures habes, urge ut hanc tibi operam
wadant. Ego lectionibus publicis et privatis ita cum ma-
xime distrahor ut nihil vacui,temporis supersit. Nuper
lamen ad Reimarum Hamb. epistolam dedi, pluribus Dionis

Denbus scelerum vindicibus aut earum administris Academiae Cura-
toribus meritas poenas daturum."

l) Respicit Castruecii Bonamici de rebus ad Velitras gestis com-
mentarium ex editione lialica repetitum cura C. V. Vonckii edi-
tumque Amstelodami 1748.

Cassii emendationibus instructam, quam ille se additurum
in Cassiani operis tomum secundum significavit. Tibi
plus otii est, quod literis nostris, ut facis, impende et
eripe te magis magisque vulgo." Servatae quoque. sunt
plures epistolae quas doctus lureconsultus Harlemensis
Ger. Guil. van Oosten de Bruyn, ad suum magistrum et
»quasi parentem alterum" plures per annos dedit. Scripta
declarant fuisse virum doctum et acutum, literae amoris
plenae 1) testantur eum aliis negotiis non tam fuisse di-
strictum, quin libenter scriptores Graecos imprimis An-
docidem et e Latinis Livium legeret et in illis emendandis
feliciter versaretur. Propterea magister eum commendavit
a. 1751 Herbornae, quum locus Professoris humaniorum -
literarum ibi vacaret. Sed ille propter rationes domesti-
cas conditione sibi oblata uti noluit.

Tertius his accedat Theologus Jona Guil. te Water,
qui plures per annos eum audivit historiam et Graecas
literas docentem 2). Is non solum in Narratione de re-
bus Academiae Lugduno Batavae 3) et in commentario de.
vita sua 4) quanti faceret Wesselingium professus est,
sed saepe in sermonibus familiaribus dicebat eum fuisse
virorum doctorum illius aevi principem, tantaque pietate
- eius memoriam colebat, ut quoties in scholis Academi-

1) Sie in ep. Non. Quinct. 1752 scripta legimus: ,uti nemo est,
cui plus debeo, quam Tibi, ita nec alius quisquam sit, quem magis
colam aut cuius amicitiam potiorem ducam, oportet."

2) Cf. Sepp, Joh. Stinstra en zijn tijd, II, p. 17, ubi invenias
Wesselingii testimonium ei datum.

3) Pag. 8 in adnot.

4) P. 9. ,Ik gevoele tot hede de groote verpligting, welke ik
aan alle mijne leermeesters had, doch bij uitnemendheid aan de hee-
ren Wesseling en Rau. Den eersten hoorde ik den tijd van volle
zes jaren zijne zoo nuttige als aangename lessen geven, en dit heeft
mij nooit berouwd. Van dien grooten Man was altijd veel te Jeeren.'"

' *
cis eius nomen pronuntiseret, caput aperiret, sicuti ex
eius discipulo cognovi. Omitto Iac. de Rhoer , Ian. Andr.
Hultmannum , Adr. Kluit, et, quibus nulli eum vivum mor-
tuumque maiori amore et veneratione prosecuti sunt,
. Meinardum Tydemannum et Rijklof Michael van Goens,
de quibus duobus magistri sui in variis muneris partibus
successoribus suo loco plura dicam.

Praeter scholas publicas habuit saepe privatas , partim in
gratiam eorum, qui in eius intimam familiaritatem perve--
nerant, partim rogatu multorum principum , qui studiorum
causa Traiectum undique confluebant. Quod ipsius testi-
monio demonstrabo. Nam Uhlio excusans negligentius cultam
per literarum commercium amicitiam scribit se domesticis
exercitiis muneris distineri additque: »Numeravi inter
auditores superiore anno duos ex illustri Wurtembergica
et totidem ex Saxonum Hildeburghusia gente principes:
cum maxime me exercet egregius comes de Schoenborn,
ex fratre Trevirensis electoris progenitus , exspectaturque
intra triduum e Brandenburgica AnspaMensi familia uni-
cus heres." Et in aliis ad eundem literis: »Princeps An-
spacencis egregia omnia pollicetur studiisque operam na-
vat diligentissimam 1)."

In Wesselingio multa erant, quae non solum praestan- .
tes ingenio iuvenes, sed etiam numerum et, ut ita dicam,
vulgus studiosorum alliciebant et tenebant.

Imago viri picta quae senaculum Traiectinae Academiae
ornat, ad eamque tabulam delineata et a perito sculptore
aeri incisa, quae in volumine priore Diodori cernitur,
ostendit vultum apertum, frontem serenam, oculos ve-
nustos, acutos, osleni risu temperatum , habitum corpo-
ris nec nimis gracilem nec obesum nimis, virique gra-
vitatem auget capillus adscititius, quem tunc multi gestare

1) Vid. Syll. nova epistt. L. I p. 159 et 161.

solebant. Ad hanc corporis commendationem accedebat
vox sonora, gestus decorus. Neminem offendebat usus
sermonis Latini, cui omnes qui audiebant tum ita ad-
sueti erant, vix ut tulissent professorem patrio sermone

aliave lingua recentiore utentem. Neque Wesselingius .

fundebat flumen inanium verborum, sed vel per audito-
rium ambulans e vastae eruditionis copiis memoriter pro-
mebat divitias, vel de scripto recitabat quae de aliqna
quaestione domi composuerat, ut facere solebat in scho-
lis de antiquitatibus et linguae Graecae. Hoc ex genere
nobis servata est schola de Aristobulo ludaeo, a M. Ty-
demanno chartae consignata, in qua difficilem quaestionem
suo Marte brevius, sed eodem modo tractavit, atque Val-
ckenarius in nobili Diatribe. De scholis historicis iuvat
afferre Wyttenbachii testimonium gravissimum Is quum
narrasset in Academiis scholas historicas paulatim fuisse
desertas, postquam adolescentes eam libris legendis rec-
tius disci posse sibi persuasissent, sic pergit 1): »Unus
Wesselingius, qi obiit Ruhnkenio recens Professore,
anno huius saeculi sexagesimo et quarto, Traiecti se ad
vitae finem usque in vetere laudis possessione tutatus
est: tradebat Historiam universalem cum auditorum in-
credibili studio , admiratione, frequentia: memoriter om-
nia narrabat, subinde per auditorium ambulans, nil in
manibus habens nisi parvam scidulam in qua nomma
quaedam propria hominum ac tempora notata essent; ha-
bebat procero cum corpore magnam in habitu, gestu,
vultu, voce gravitatem: haec admirationem faciebant mul-
toque plus quam singularis eius doctrina apud multitu-
dinem vulgumque iuventutis ad excitanda retinendaque
eius studia valebant." Wyttenbachius erravit eo, quod
eum in auditorio tam pleno deambulantem fecit, et ad

1) Vita Ruhnk. p. 97.

scholas historicas transtulit, quae de aliis minus frequen-
tatis erant ipsi narrata 1). Ceterum Wesselingium in suis
Historiae universae inslitutionibus saepius ulira centenos
habuisse auditores, adeo ut domesticum eius auditorium
iis continendis vix sufficeret, a Sebaldo Ravio non te-
mere narratum esse discipuli affirinarunt.. Neque miran-
dum est tot adolescentes pependisse ab eius ore, quando
nartabat historiam, quandoquidem post losephum Sca-
ligerum neminem fuisse, qui per latissimum campum his-
toriae veteris, chronographiae et geographiae omnes vias
et semitas melius peragrasset et cognovisset, fatendum
est 2). Sed si ipsa Clio historiam doceret, non diu te-
nerei auditoria plena, nisi narrationis suavitate eL lepidis
fabellis et acute dictis eos, qui audiunt, captaret. Hanc
artem tenuisse Wesselingium quum per se probabile est ,
Lum affirmat Henr. Bolt in carmine de obitu magistri sui
P. Wesselingii 3):

Te melius nemo secli monumenta yetusti
Aut retulit veterum grandia facta virum.

Gratia facundis aderat suavissima dictis ,
Spargebas placidos et sine felle iocos.

. In scholis Graecis literarum professores illo tempore
praeter poetas et scriptores veteris Graeciae interpretari
debebant Novi Foederis libros. Egregie hac muneris
parte functos esse scimus Jo. Albertium et L. C. Valcke-
narium, idemque de Wesselingio cum propterea affirmare
audemus, quod Theologus erat et plenus pietatis, tum

1) Cf. Mein. Tydemanni epist. ad D. Wyttenb. in Supplementis G.,
L. Mahnii ad epist. D. R. et D. W. pg. 59 sq. et Iod. Heringae
adn. ad Orat. de auditorio p. 195 sq.

2) Cf. F. Creuzer, zur Geschichte der olass. Philologie, pg. 185.

3) Vid. H. Bolt, Silva poetica, Harlemi 1766, p. 34 sq.

quod licuit nobis inspicere volumen miscellaneum 1), quod
continet plura eius dictata ad scriptores Graecos, imprimis
ad libros codicis sacri. Singula se commendant interpre-
tationis diligentia et sobrietate adnotationum , apparetque.
magistrum noluisse discipulos doctrinae copiis librorum-
que citationibus obruere. Commentarius duorum postre-
morum capitum Actorum, qui eodem volumine continetur,
prodit interiorem cognitionem geographiae veteris et in
locis difficilioribus ponderandis prudentiam summam.

Nondum annum Traiecti docuerat, quum Drakenborchius
in centesimo natali Academiae fasces traderet Wesselin-
gio, quem magistratus urbani Rectorem sequentis anni
esse voluerant. Quem ille honorem d. 18 Martii a. 1737.
deposuit habita oratione de statu religionis et v reipubli-
cae sub Constantino Magno.

Sequenti anno edidit Diatriben de ludaeorum archon-
tibus, quam Io. Alberti in epistola familiari a. d. VI Kal.
Iulias eiusdem anni scripta vocat elegantissimam et quam
scimus etiam ab*aliis viris doctis probatam et laudatam
fuisse ?). Inscriptio Berenicensis Graeca a Scipione Maf-
feio primum edita et explicata 3), deinde ab Io. Buherio
retractata diatribes scribendae causa fuit. Scriptor neutri
plane assensus quum alias inscriptionis partes , tum locum
de novem archontibus, qui in ea nominantur, illustravit,
multa quae dubia erant e doctrinae suae copiis et ex rei
epigraphicae subsidiis in clara luce ponens. Docet Ar-
chontes illos, qui etiam primates et proceres appellantur,

1) Deseribitur in catalogo publicae bibl. Amstelodamensis. P. IV
p. 979. Mss. N*. 86.

2) Cf. duae epistolae MSS. Blasii Caryophili d. XVIII Apr. et
VIII Maii a. 1739 ad Wesselingium datae, in collectione epistola-
rum Leidensi.

3) In Galliae antiquitt. selectis, Parisiis a. 1733 editis, ep. I
et VIII.

63
Cyrenis, Alexandriae aliisque in locis fuisse magistratus
Iudaeorum suae gentis, probe distinguendos ab Archisyna-
gogis et ab Ethnarchis, obiterque virorum doctorum
errores de Arabarchis profligat 1).

Sequitur disputatio, quam anno 1733 Franequerae de-
derat defendendam Andreae von Dohren Dantiscano, nunc
paulo plenior, suscepta ad convellendam auctoritaiem Vic-
toris Tunnunensis, qui narravit Anastasium Imperatorem
evangelia reprehendi et emendari iussisse , id est , vitiasse.
Wesselingius docet tantum ab illa impietate abfuisse Ana-
stasium, ut per viros doctos ex auctoritate optimorum
codicum verba, quae in deterioribus libris in Matthaei
XXVII, 49 e Ioanne XIX, 34 illata essent, expungenda
curaverit. Ex hac re, quam e fragmento quodam Severi
Antiocheni, quod Assemannus ediderat, demonstravit ,
fabulae originem explicat negatque e Victoris narratione
argumentum posse peti contra fidem et auctoritatem evan-
geliorum. Plures eiusdem Chronici loci e codice Ms. me-
liore, quam quo usus fuerat Io. Scaliger, restituuntur,
maximeque habetur ratio additamenti de morte Vigilii
Romani Episcopi in insula Sicilia. Postremo docet in
magnis tenebris, quibus Africae geographia antiqua pre-
mitur, nihil certi dici posse de urbe, in qua Victor ille
episcopus fuerit.

In epistola ad lac. Ph. d'Orvillium, quae praefationis
vice fungitur, scriptor exposuit summa capita dissertati-
onis ineditae de anonymo Ravennate, cuius librum Abr.
Gronovius post Pomponium Melam ediderat. Multas frau-

— — A ————M—

1) Conspectus diatribes inveniuntur in Bibliotheque raisonnée vol.
XXI p. II p. 243—282. Vol. XXII P. I p. 32—59. et in Novis
actis eruditorum 1742. p. 454—406. Altera pars disputationis valde
laudatur in Jablonskii exercitatione de morte tragica imperatoris
Anastasii, Francof. ad Viadr. 1744.

des eius detegit ostenditque non fuisse antiquiorem sae -
culo nono.

Decem annis post prodiit eius epistola ad virum
Celeberr. H. Venemam de Aquilae in scriptis Philonis
Iudaei fragmentis et de Platonis epistola XIII. Parvus , sed
doctus et elegans libellus varias quaestiones continet.
Prima et praecipua disputatio suscepta videtur ad plurimos
errores Thomae Mangeyi, in editione Opp. Philonis Iudaei
Londinensi a. 1742 commissos, vefellendos. Scriptor os-
tendit 1^ Philonem saepe secutum esse versionem Veteris
Testamenti Alexandrinam, etiam ubi non accurate facta
sit. In hac parte disputationis aptis exemplis aliorum
Scriptorum Graecorum demon$trat pravam scripturam,
voces male distracias a librariis aut male coniunctas saepe
peperisse absurdos errores, veluti in libro a Leone Al-
latio edito moogÓs£&uevor e mos AcE&pevor, el ingeniose
emendat duo Leonidae epigrammata. 2^. Philonem orati-
onis variandae et elegantiae gratia ab ea versione non-
nunquam discedere. E. g. docet in duobus Philonis locis
Aevxómvoo» recte nominari, quae alias vocatur asuidaA:g,
unde fluxit Lat. sémila. 3?. Philonem saepe videri ab
Alexandrinis dissentire, ubi re vera cum iis faciat. Hoc
in loco tres locos Novi Testamenti adversus Th. Mangeyi
et R. Bentleii dubitationes recte tuetur. Recentiores edi-
tores Novi Testamenti in iis quoque auctoritatem codicis
Vaücani et Alexandrini secuti sunt. 4*. Philonis dissen-
sum saepe librariis esse tribuendum, aut a erilicis male
sedulis esse invectum. 5*. Philonem vitioso exemplo libro-
rum sacrorum usum esse. 69?. Saepe cum Aquilae ver-
sione non congruere. 7*. Quae ex Aquila desumpta vide-
antur partim non esse Philonis, sed scholia ex Hexaplari
Origenis aliisque libris desumpta , partim deberi ipsius
Philonis ingenio, qui sermonis Hebraei non ignarus in
eandem cum Aquila versionem incidere poterat. Obiter in

hac parte similes glossas in palribus Latinis Cypriano et
Bachiario indicat !).

Deinde transit ad quaestionem de av8:»ría opistolae
Platonis XIII* , quam adversus plurimorum Virorum Doc-
torum sententiam defendit. Disputatio subtiliter excogilata ,
erudite demonstrata valde placebat Reiskio, ut ex eius
epistola: aliqua cognovimus 2). Causam non obtinuisse
Wesselingium recentiores critici censent contra. Wytten-
bachii iudicium, quod in adnolatione ad Platonis Phae-
donem p. 108 aperuit; sed egregie tamen demonstravisse
illam epistolam a Plutarcho inter Platonis epistolas inven-
tam et pro germanà habitam esse nemo negabit. Suspicatur
praeterea luisse duas epistolas, quarum prior desineret in
verbis xal v«üra uéy O5 vevrg, itaque superesse quatuor
ilas Platonis epistolas ad Dionysium iuniorem, de quibus
Thrasyllus apud Diog. Laert. IIT, 61 loquitur. Postremo sin-
gularum datarum tempus constituere conatur, coniicitque
apud Diog. Laertium III, 21 non Occrz«», nec O:órÓa»,
sed O:odóra» esse legendum, quod ipsum nomen eo loco
restitutum est a. Cobeto in editione Parisina a. 1850, in-
cerium e codice Ms. an ex ingenio. -

In extrema epistola p. 46 seqq. docet falsan esse cen-
tonis Probae Falconiae inscriptionem. Non enim missum
esse libellum Honorio Aug. Occidentis imperii, sed The-
odosio, et fratris nomine, quod legitur in v. 3, ubi ille
appellatur spes orbis fratrisque decus, indicari Valentini-
anum [[, , quum utriusque imperii Imperatores fratres
dicerentur. Coniectura neglecta a scriptoribus, qui deinde
de illa poetria egerunt, etiam ab eo.qui novissime de
gente et nominibus eius docte dispulavit eamque Aniciam

1) Cf. Nov. act. erud. 1750 p. 23— 926.
Q) Epistola scripta est Lipsiae d. 14 Oct. 1748, et in commercio
literario Wesselingii servatur.

"- 5

Faltoniam Probam appellatam fuisse docuit 1), valde pc———7— v.
babilis videtur.

Postremo monet hymnum a Leysero et Io. Alb. Fabrie————io
ut inedilum publicatum, esse carmen trochaicum in Ww" — e-
nantii Fortunati carminibus aliisque hymnorum collec SIi-
onibus saepius ante editum.

In intervallo inter illa duo scripta et curavit ut alie x——3a
scripta melius quam olim edita fuerant repeterentur, | ——el
nova Diodori Siculi recensione et interpretatione optixx — 1e
meritus est de historiae studio et de literis Graecis.

Quum forte nactus esset epistolas docti Hispani Ena x —— n.
Martini Mantuae Carpetanorum a. 1735- typis descriptza — 8.
sed quarum exempla extra Hispaniam essent rara, auc € «mor
fuit L. Wetstenio eiusque socio, ut librum bonae fru geemmis
plenum repeterent, eamque editionem Amstelodamens «———m
duobus voluminibus absolutam praefatiuncula ornavit. In
ea laudat scriptoris eruditionem, libertatem, elegantia mmm".
etiam ligato sermone declaratam, velut consecraticC»-— ne
arcae, quae multos per annos fuerat itinerum comes 3).
quantumque utilitatis ex his literis redundet in disciplim. z——2P!
antiquitatis; quo in genere delineatio et descriptio ru é-
rum theatri Saguntini 2?) peculiariter laudem | meret ur.
Wesselingius itaque epistolas ad plures pervenire vol. —x—adit;
et ne nostra quidem aetas eas debet negligere. -praes € €^
tim quum docti Hispani epistolis interpositae sint. plu ———?'r
mae aliorum ad-ipsum datae, e quibus Ian. Vinc. Gre-ssmmmm'vi-
nam, Scipionem Maffeium, Gregorium Maiansium, Bez 1
Montefalconium nominasse satis erit.

-—

1) Jos. Aschbach, die Anicier und die rómische Dichterin Pr7 «la
in Sitzungsber. der Kais. Akad. der Wissensch. Jahrg. 1870, Febr «8^7
p 969 seqq.

2) Carmen legitur T. II p. 82 seqq.

3) T. I p. 198 seqq.

Vasi in Traiectina editione, quae a. 1743 prodiit, operis
BI. Caryophili de antiquis marmoribus nulla eius mentio
facta est, affirmare tamen possumus Wesselingii in ea :
illas partes fuisse, ut modesli scriptoris fuisset palam
Profiteri operam sibi allatam. Nam abbas ille quum mense
lanuario 1739 librum suum paulo ante Vindobonae editum
Professori Traiectino mitteret, simul rogavit uL sua auc-
Loritate typographum aliquem permoveret , ut librum emen-
atum auctumque eleganter repeteret. Superest exemplum
epistolae, qua Wesselingius comiter onus sibi impositum
recepit, et plures correctiones libri, quem censebat utilem
et bene elaboratum, cum scriptore communicavit. Caryo-
Philus non laudato auctore iis usus est, sed non ingra-
L'un se praestitit. Nam operam dedit ut codices scripti,
qui partes operis Diodorei continebant. et in bibliothecis
V emetis servabantur, ad usum Wesselingii in nova editione
P'aranda occupati conferrentur ; cuius rei testes sunt ipsius
€pisiolae plures illis annis scriptae et nunc Leidae super-
Stites et nostri testimonium in praefatione Diodori. Cary-
O p hilum modestia superavit. Io. Henr. Leichius Lipsiensis,
S 'U13 quum curas secundas ad. Graecas Muratorii. inscrip-
Liomnes depromeret, non solum pro egregiis aniniadversi-
9 nibus 9 Wesselingio sibi oblatis gratum animum in literis
P'rivais declaravit, sed in editione publice professus est,
*IUantum ei deberet, nec alienis plumis se ornavit 1).

—.

————— T —---

1) via. Sepuleralia carmina ex anthologia Ms. Accedunt ad Graecas
"Aratorii inseriptiones iu Misc. Lips. explicatas curae secundae,
2s- 1745. p. 39, 42, 43, 45, 46, 47, 52 et 53. In epistola d.

" Maii a. 1745 ad Wesselingium data haec legimus: ,Satis diu in
Qe fuo sum, nec pro singulari beneficio, quo me totum tibi adeo
»bst pi risti ut eius memoriam animo meo excidere nunquam sim
y "55wrus, debitas tibi gratias hactenus persolvi. Quibus enim officiis
iEpromerui, ut mei, ignoti hominis, nec iis artibus, in quibus tu

?TD riüum consensu hodie principatum ienes, instructi causa tot curas
Post

Multo maiorem operam posuit in adornanda nova
lion? legum Atticarum Sam. Petiti, quae facit pai
: tertiam Sylloges, quam [o. Gotl. Ileineccius anno 1
instituerat sub nomine Iurisprudentiae Romanae et Atti
llunc ille laborem suscepit rogatu veteris collegae Fr:
querani, quem, antequam liber prodiret iam fato f
(um, elegantiori iurisprudentiae bonisque literis erep
sub finem praefationis deflevit.

Editoris parles in hoc libro edendo fuerunt tres;
primum locos scriptorum a Petito non indicatos laude
libro et capite vel versu citato. Tum commentario P
adnolationes non, ut scribit in Praefatione, paucas,
salis multas easque gravissimas subiecit, in quibus
scriptorem errantem comiter in viam reducit, vel «
defendit ab iniustis Salvinii. aliorumve reprehensionil
Wesselingius interiore sermonis Graeci cognitione lo
superabat Petitum, itaque saepe huius errores vidi
ne alios laterent cavit. Exempla plurima in promptu si
velut p. 69, adn 4. 73,1. 85,1. 106,4. 163,2. Sed m
saepius refutavit Petiti licentiam in verbis veterum sc
torum ad suum arbitrium refingendis, qua maxime no:
ulilitati operis suscepli. Quavis fere pagina invenies exem
prudentis criticae, ita ut nihil attineat exempla laud
In legibus conquirendis diligenter Petitus erat versat
ita ut raro omissas ab eo leges sequentes interpre
iuris Attici invenerint. Pauca ex hoc genere observ
Wesselingius in adnotationibus ad p. 151, 157, 4
170, 637. |

——— — —— ——

impenderes? aut quibus id unquam mereri potero? Sed ea est az
tui indoles, ut prodesse omnibus velis, quibus potes, nec mina
laudem existimes humanitate quam ingenio et infinita doctrina om
vincere. Iam (tua tibi remitto huic libello passim inserta, qui
nulla alia re, certe doctissimis observationibus tuis, eruditis c
inendabitur."

Tertiam laboris partem continet praefatio p. 1 XII.
In ea accurate agitur de iis qui a Dracone ad ultima liber-
latis Atticae .sub Imperatoribus Romanis tempora leges in
ea civitale tulerint, multique, errores in bac quaestione
CO1ixmunissi castigantur. Tum recensentur veteres qui legis-
lationem Atticam scriptis, quae misere deperdita sunt,
illustrarunt, atque recentiores qui ante Petitum vel post
eum leges Atticas collegerunt. De ipso Petito addidit non-
nulla quae legisse neminem poenitebit. ^

Omnino utilissimam operam posuit in nova editione
operis Petitiani paranda, passimque laudatur ab iis, qui
POSt eum hanc antiquitatis Graecae partem scriptis suis
illustrarunt l). Negari tamen non potest in libro Petiti
desiderari ordinem, quem editor pro consilii ratione non
TeSlituit; sed si quis unquam Petiti laborem denuo reficere
VOlet, gratus agnoscet viam sibí stravisse, certe aliquo-
lies aequiorem [ecisse novissimum editorem.

Sed mittamus haec mágegya veniamusque ad opus
Tnaioris molis, in quo parando et elaborando novem per
ànnos multas horas a muneris negotiis vacuas collocavit.

lodorus Siculus sub Augusto ad historiam scribendam
3€ converüt, multumque laudis adeptus est condita Bi-

liotheca historica, in quam immensae lectionis fructus -
COn gessit, Multum quidem abest, ut magnae exspecta-
Uoni, quam in prooemio de suo opere movit, respondeat, .
Sed quum plurimi scriplores, quibus usus est, aut plane
aut magna ex parte perierint, hanc ille iacturam aliqua-
len us saltem compensat. Nam, etsi historiam universam
Dec animo capere nec ordine digerere potuit, tam multa
'annyen et saepius tam nova de variorum populorum mori-
——— .

i 1) Cf. C. G. Richteri specimen animadversionum de scriptoribus :
aris Attici ad Fabricii bibl. Gr, Lipsiae 1790. A. G. Heffter, die
tlie, Gerichtsverf., Cóln 18929.

" notationes ad itineraria velera passim ostendunt dilig e .1-

"ut faclum est ab iis, qui prudenter et diligenter in m ze-—r-

bus, institutis, rebus tradit, ut magnopere dolendum — zi
vix dimidiam partem operis ad nos pervenisse. Scrip» zii
multa sine iudicio, sed quum saepe servet , quae e bo qs- ais
fontibus ducta apud scriptores superstites frustra qu z—msme-
runtur, utilissimus est, possuntque eius ope multi ei- m 70
res corrigi et. verus rerum ordo nonnunquam reslit. wc 1i,

randis illis rebus versati sunt.
Talis scriptor non poterat negligi a Wesselingio q uw mmeo-
lannis historiam veterem discipulis narranti, eiusque zm» d-

lem et cautum Diodori lectorem. Quum autem p«—»st
editionem Laur. Rhodomani ante CXL annos factam nus 31a
prodiisset, omninoque eius operis bona editio desidera x ^ €-
tur, Wesselingius virorum doctorum desiderio satisfac €? 4€
cupiens illo opere absoluto se ad Diodorum contulit. Qu «od
consilium quum percrebruisset, d'Orvillius multique cmn
subsidia critica ei miserunt, quibus ille prudenter us 95
post novem annorum labores opus perfecit, quod per g—»» €^
tuum monumentum nominis Wesselingiani vocari deb e«— *:
quodque vel maxime auclori suo principem locum im £— €"
historicos et criticos tribuit.

Si Diodorum Wesselingianum cum antiquioribus ed *

€i

c. -— e
onibus comparamus, saepius videmus verba scriptoris "
codicibus Mss. emendata, etsi ille nullum librum script -
. . . . " *
ipse tractavit et hac in re aliorum fide et. diligeg-see- .

stare debuit, nonnullisque subsidiis non contemnendis zx p
destitutum fuisse in praefatione fatetur. :In variis suc ^ *

. - . . . . . —— P!
turis diiudicandis caule se gessit, sed nonnunquam nit a
religione retentus est quominus aperta vitia tolleret, m ^
luitque lectoris iudicio permittere hoc an illud sequeret 3i
Quare si hanc editionem cum Lud. Dindorfii maiori e- is
tione comparamus, fatendum est codicibus melius excus

. e. . . . Xe
orationem nonnullis in locis potuisse emendari, sed neg --

Wesselingius minus instructus subsidiis criticis omnia
praestare poluit, et ne novissimos quidem editores Din-
dorfium et Bekkerum melius paratos à codicibus pessime
descriptis veram scriptoris manum ubique revocasse plu-
rimis exemplis nuper probavit Madvigius 1). Sed ut hac
In parte multa aliis' perficienda reliquit, sic res a Diodoro
narratas tam docte illustravit, ut eius commentarius suin-
mis laudibus dignus sit Nec defuerunt laudatores Nam
in bibliotheca critica Gallice scripla, quae eruditorum
labores divulgabat 2?) atque in Novis actis eruditorum a
Fr. Qt. Menckenio tunc quovis mense publicatis 3) cuim
ala laudantur, tum imprimis observatur »admirabilis dili-
5€Itia et prope infinita lectionis copia in rebus geogra-
Phicis et mylhologicis, unde observationes natae sunt,
TUae vix ab ullo alio exspectandae viderentur." Atque
alio |oc9 haec legimüs: »De rebus historicis et geogra-
oh cis chronologicisque tantum universe dicemus, nullam -
S Ses difficullalem, quam vir clarissimus non vel ipse
Aci «»rit, vel ab aliis motam commemorarit, et non breviter
etr ipse sustulerit, vel quomodo. ab aliis ei occursum sit
* € gcaverit, uL hae notae studiosis historiae veteris valde
V AYes futurae sint" Reiskius quoque quum duodecimo
ipis Y) post in Animadversionum ad Graecos auctores volu-
^ 33136 primo suas ad Diodorum Siculum animadversio-
S* zx ederet, eas Wesselingio publice misit, cui Diodorum
t xam debere putabat, et in privatis literis, quas libro
Ca ecit haec posuit: »Novimus te omnes, Vir Excellen-
* Sx sime, ut criticum in paucis acutum dextrumque el doc-
CR ;rn, ut nil supra, sic unum quoque ex aequissimis et
7* Ixissimis, illisque rari exempli hominibus , qui ut aliorum

—

U—

l) Vid. Advers. crit. I. p. 484—520.
€) Bibliothéque raisonnóe T. XXXVI. p. 265—291.

3) Nov. act. erud. Lips. 1847 p. 1—15.

errores absque fastu et acerbilatle notanl et corrigum——3
sic aliorum dissensum a suis opinionibus aequo aniz- —
accipiunt et ferunt." Aequalium testimoniis addam iu «mr
cium magni Niebuhrii tanto gravius, quod eius ingeniu am
el facullas cum Wesselingio minime conspirabat. ls ithquw m
cuius ipsa verba in adnotatione citabimus 1), fatetur
Wesselingii adnotationibus ad [tinevaria et ad Diodorum
multa inesse praeclara, eumque non quidem cum Sce» —
gero et Perizonio posse comparari, sed esse philologuam
eruditissimum, qui saepe immensae lectionis copiam przcus
clare administraverit , et pluris aestimandus sit, quam ol 384
factum sit. Nemo postulabit, ut veritatem horum iudi «—
orum exemplis demonstrem. Quicunque evolvet splen«-Bi
dam Wetsteniorum editionem, mecum admirabitur edito gs —
ingentem eruditionem et Albertio libenler assentietur eum -
optime meritum esse de orbe literato 2). Quam ob re* —
non solum Bipontini, sed etiam FEichstadius in editio 3—
Halensi, Lud. Dindorfius in Lipsiensi integrum edito s^

l) B. G. Niebuhrs Vortràge über alte Geschichte, herausgeget» -
von M. Niebuhr, B. III. S. 28 in adnotatione. ,,Dasz die Auss «em—
dung dieser Kleruchie (der Athener nach Samus) sich um Ol. 1. '
zugetragen, ist eine schóne Bemerkung von Wesseling. — Ueb» -
' haupt hat Wesseling viel Herrliches. Herodot ist die spüteste umm
nieht die beste seiner Arbeiten, aber seine Anmerkungen zu CJEÉ-
Itinerarien der alten Erdkunde und zum Diodor enthalten ww
Treffliches. Er beherscht die Philologie nicht, ist mit Scaliger u. 8
Perizonius nicht zu vergleichen, die im Alterthum leben, aber er P
ein sehr beleseuer, gelehrter Philolog und er macht von seiner BezZ
senheit sehr oft einen vortrefflichen Gebrauch. — Daher ist er un£. €
den Philologen des zweiten Ranges hóchst nützlich. Früher wurde
er gar nicht gewürdigt, wie er verdient."

2) Io. Alberti iu ultima epistola ad Wesselingium, quae superest-
de hoc opere haec scripsit: ,,Geluk met deszelfs overheerlijke voltrek.
king. Nooit zal de geleerde waerelt haare verpligting aan UWEd
vergeeten , zoolang goede stukken op hun prijs geschat zullen worden."

Traiectini commentarium repetendum curarunt et raro
"Pvénerunt quod in eo corrigendum eivé addendum vi-
deret, |
| Quum Diodorum absolvisset , Wesselingius annum aetatis
38ebat quinquagesimum quartum , nec elsi saepius adversa
valetudine temptabatur !), mentis vel corporis vires imn.
"Qinultas sentiebat, nec-nova onera sibi imposita recusabat.
Itaque quum initio anni 1746 Abr. Wielingius obiisset,
QUi praeter ius civile, quae provincia tunc Fred. Gothofr.
Houckio mandata est, etiam ius publicum Romano-Ger-
UDamicum docuerat, hanc partem muneris magistratus
'raiectini die 27 m. [unii eius anni imposuerunt Wesse-
lingio, aucto quingenis florenis stipendio annuo. Hic, qui
im re familiari satis lauta vivebat 2), neque angustiis do- |
Uneslicis cogebatur, ut invitus honorem acciperet propter
emolumentum, salis gravi inuneri professoris flistoriarum,
eloquentiae et linguae Graecae, ne hoc munus professoris
Juris naturalis et publici adderetur, non recusavit, quuin
harum quoque disciplinarum radices in historiae solo
defixas esse iudicaret. Postquam ex sententia facultatis
Iutidicse in senatu a collega lac. Voorda d. 24 Septem-
ris honoris causa [uris utriusque Doctor creatus erat,
bid, post habuit orationem inauguralem de vera civi-
C 6s felicitate, quam non magis nobis videre contigit,
1' a qm alteram ex ciusdem disciplinae finibus depromptam ,
TUay habuit quuin anno saeculi quinquagesimo iterum
wa Sistrata Academico abiret , de viro "bono bono cive.
. "Exnam fuisse hominum exspectationem de novo iuris :

37 Cf. praefatio Diod. sub finem.
7€) Opibus suis Wesselingius sibi comparavit bibliothecam permag-
* n, bonis libris ex omai literaruin et disciplinarum genere refertam ,
"uae. in aedibus defuncti publice distracta est diebus VII—XVI m.
Sitobris a. 1765. Catalogus duabus partibus constans continet titulos
9S5erum quatuor milium ducentorum quadraginta trium.

publici doctore ex literis privatis apparet. Unus ex «r——dis-
cipulis, qui biennio post sibi famam paravit scripta «——dis-
serlatione de prohibendu in urbe et lemplis sepul 27———4,
Abr. Perrenot natione Helvelus, in epistgla.a. d. VII -W-émmsl.
Sexlilis eiusdem anni ad magistrum data ipsi non mzm. gis
quam Academiae Traieclinae novi muneris recipiendi c: «—n-
silium gratulatur 1).

Cum grati discipuli testimonio pulcre conspirat dow c
Germani iudicium. Nam Christ. Saxius, qui tunc xa «n
poterat suspicari se aliquando Wesselingii collegam fo. 7€,
Lipsia m. Aprili anni sequentis hoc eiscripsit: »QuiliEaw e
bonus disciplinae iuris publici gratulatur, quod te doc- €-
rem post Wielingii viri celeberrimi fata nacta est, 3HIS
videlicet artibus perpolitum, quibus instructi olim (r7 7
tius eL Pufendorfius primum eam fundarunt, cum alibi et
inter nos quam plurimi superbe sibi arrogent iuris publ 3-C*
scientiam et titulum, qui ieiunum aliquod compendiug **Y'
cum plausu illiterato recitare aut ex actis diurnis crud au ?
quosdam sermones de rebus publicis iacere didicerun£— -
Atque Wesselingius, etsi in hoc genere praeter illas or €^
tiones nihil et fortasse ne has quidem edidit, non videt wt
spem de se conceptam fefellisse. [d partim affirmare aude 7?
propter locum ex epistola Ruhnkenii 2), partim quia pramssse- d

- 4: «ao

1) En ipsius verba: ,,Tu, quo te nostrum omnium utilitas e& &——— ul
demiae patriaeque salus inciiabant, in te suscepisti, quod ne a
. . . * * . * F
indignis conferretur, cordi ae curae bonis doctisque omnibus €-————7 ;e

. maximae. Igitur Iuris publici notitiam a te, Vir illustris, haut

mus? qui et temporum doctrinam et rerum, omnis aevi memori&———-

ita et nunc et semper coluisti, ut a nullo studiorum genere flagf^ Hi

tem animum continens mox ad divina humanaque iura mentem ad

caveris, mox alias artes ingenii tüi lumine illustraveris." ar
2) ,,Propediem Ultraiectum veniet iuvenis illustris, comes de vem S

ther, Ritteri atque Ernesti discipulus. Primum Leidam venire — r

proposuerat, verum deinde, quia hic Ius publicum nunc non doce— -

clarus eius discipulus, quum magistro in hac muneris
parte succederet, hanc eius laudem non praetermisit. -
»Quis ego," sic ille, »quis ego ad decessorem meum Wes-
Sselingium? — qui tantum poterat in historia, quantum
aevo nostro nemo. Quemadmodum autem historiae mul-
tiplex usus est/in iure naturae gentiumque, ius vero
Publicum imperii Romano Germanici prorsus absque his-
loria recentiore neque intelligi neque tradi potest, ita
Wesselingium utriusque doctorem optimum fuisse facile
intelligitur et ipsi novistis" 1). |
Paulo antequam novus honos ei tributus est, cum Da-
"de Ruhnkenio, quem Ti. Hemsterhusii fama Lugdunum
lIraxerat, ortum est epistolarum commercium, quod non
lisi morte Wesselingii abruptum est. [nter schedqs Wes-
Selingianas inventae sunt sedecim epistolae Rühnkenii,
Quibus edendis Mahnius apud bonarum literarum amantes
5ratiam iniit 2). Sed valde dolemus eundem instituti sui
latione impeditum fuisse, quominus adiiceret Ruhnkeni-
3s undecim Wesselingii epistolas, quae e bibliotheca
—Cicdclensi depromi petuissent. Plurimum enim lucis cum
Hlltis afferunt, tum historiae literariae. Nos ex utriusque
9D stolis , praeter ea quae ad Herodotum spectant, quibus -
^D tior locus infra dabitur, pauca delibabimus, imprimis
3 Ua za ag Wesselingii. ingenium, mores, doctrinae studia
^O £x. noscenda pertinent. | |
€ )uum Dio Cassius, ad quem Wesselingius multa adno-
*A S5 se dicebatur, Ruhnkenio primae epistolae scribendae
*— «*3sjonem dedisset, qui addiderat H. S. Reimari literas,
TA a abus hic in Dionis editione paranda tunc occupatus
TOUR ecsor

ille in primis discere cupit, consilium suum mutavit et ine

e ad te se conferet." vid. D. Ruhnkenii epp. ad diversos p. 128.

as -Y) Mein. Tydemanni or. de iurisprudentiae naturalis finibus regun-
Am p. 59 sq. .
2) In D. Ruhnkenii epistt. ad diversos p. 101—133.

rogabat ea ut secum communicarentur, comiter ei re-
spondit Wesselingius, symbolamque se, quando primum
possel, allaturum promisit. Et stetit promisso. Nam suas
observationes Reimaro inisit, qui pro iis gratias egit in
epistola hodieque superstite, et illis locum dedit in suae
editionis vdlumine secundo p. 1500 seq. 1).

In alia epistola RuhnKenius illum arbitrum adegit liti
disceptandae. inter J. D. Ritterum et fratres Verbeeckios
bibliopolas, quod ille in adnotationibus Heineccianae iuris
historiae denuo ab illis edendae scriptoris errores liberius
el acerbius castigasse dicebatur 2). Ad quae nosler re-
scripsit: »Equidem [leineccium suo merito semper ama-
vi, sed el hominem fuisse saepe comperi. Rilterus v4»
6x9)» ox«qrr, uti Graeci nostri aiunt, multaque erudite
et egregie animadvertit, quae minime ab aliis legi cur
debeant, causam non video. Potuisset, fateor, nonnulla
modestius et lenius, praesertim in fato functum, omittere
eliam ea, quae semel atque iterum inserta vidi de tiro-
nibus inter docendum admonendis ; sed suum cuique in-
genium scribendique color."

Haec aftbitri sententia cum Rittero communicata pacavit
editores 3). Quantum autem Ruhnkenius hac in re tri-
buerit iudicio Wesselingii apparet ex iis, quae deinde
scripsit d'Orvillio, quum ei illam luris historiam mitteret
et commendaret: »Nam vere iudicabat Wesselingius noster
nihil iam a lengo tempore in hoc studiorum genere pro-

.l) Ex epistola inedita Reimari apparet hunc non probasse correc-
tionem a Wesselingio propositam domerov móàeuov XXXVI, 6 pro
&mwrov, quum Dio saepius hoc adiectivo utatur, si infidum vel
perfidum dicere velit. — Obiter moneo in subscriptione epistolae
primae p. 103 Mahn. errorem esse in nomine mensis. Pro 7am.
scribendum Jun; nam Reimari epistola scripta est d. XVII Junii a. 1746.

2) l. l. p. 108 sq.

3) Cf. Ruhnkenii opuscula ed. alt. T. IT. p. 782.

diisse, quod eadem sagacitate conscriptum sit aut plura
nova reconditaque contineat" 1). u
(Quum Ruhnkenii Timaeum accepisset et legisset, a. d. IV
Kal. Jul. 1754 his literis amicum petivit: »Timaeum, quo
COpias meas ornatiores fecisti, cupidissime et iucundis-
Sire legi, miratusque solerliam sum, qua 'tanto iudicio
et sedulitate Platoni et veteribus plurimis lucem adsper-
Sis ti. . Quem quidem laborem quoties perpendo, laetari
in — sinu soleo, inter principes te adscriptum iri, qui
m eliorum, iam evilescentium literarum deinceps patroci-
niwxrn profitbuntur. Voluissem quidem certe ut amplis-
S1 mma in urbe is tibi campus fuisset adsignatus, in quo
Uaa virtus 'et eruditio latius excurrere potuisset. Sed
& X^za& 3, quod dici solet, superveniet cet." In quibus ultima
S3 xx1«» qubio spectant ad Athenaeum Amstelodamense, in
q't2«» sub ilud tempus morte H. G. Vrijhofii cathedra
Jt* X-» dica vacabat, quam Ruhnkenius libenter obtinuisset
et egregie ornasset, nisi alius ad eam vocatus esset 2).
d yer ipsum stetisset ,/Ruhnkenius non tot annos privatus
!Y* "ac regione vixisset. Qui quum in literis d. 14 Mart.
1'7 £35 datis suam causam vehementer Wesselingio conm-
YY «* ndasset aegre ferens sibi multos esse praelatos nulla
In greenij aut eruditionis fama commendatos, et spem repo-
SUR isset in summa eius apud rei publicae proceres auctori-
vate summis meritis quaesita 3), hoc responsum accepit
ia. April : »Haud equidem dignus tua forem amicitia ,
SÀ vicem recusarem. Studeo tibi, praestantissime Ruhn-
keni, atque, ubi se occasio dederit, cupide studebo;
qua tamen in re plura mihi pollicerer, si is superesset,
l) Vid. Misc. eritica Friedemanni et Seebodii, Hildesiae 1829. Vol.

I part. II p. 344.
2) Cf. D. J. Lennepii Athen. Amst. memorab. p. 249.

3) Ruhnk. ep. ad div. p. 119 seq. -

quem inter auditores [llustrissimum numeravi; nu —cmnc
purpuratorum opus est favore et patrocinio, quorurh tu
mores nosti." Libenter itaque audivit Hemsterhusii ops «eara
Ruhnkenium Academiae Leidensi adiunctum esse et poe — illea
Oudendorpio successisse in historiarum ei eloquens. —mÓae
professione, et valde probavit eius consilium recusan «-Billillae
cathedrae in Academia Georgia Augusta !).

lo. lac. Reiskius, vir doctissimus et ingeniosus, ss» -«*d
adversae fortunae, cuius sibi ipse magnam partem ss "Hia
morositate faber erat, impatiens, multos viros doc € -5
conviciis prosequebatur, eorumque odia in se concitab zt
Ruhnkenius iniurias sibi ab eo illatas non tam lena € «m
tulit, quam Wyttenbachius in illius vita narravit 2), se
cum in epistolis aliis contumeliose eum tactavit tum i P
epistola ad Wesselingium 3). Hic vero paene lacessitus J
uL Reiskii correctiones Herodoteas condemnaret, ingeni- -
tam animi bonitatem non deposuit, sed caute et leniter ^
respondit: »De Reiskianis alias. Mallem ab Anthologia
Graecisque poetis, quos foede corrumpit, manus abst- 1
nuissel. Nunc fieri non polest, quin saepissime, sed
merito suo vapulet." f

Cum Reiskio, qui ipsum Traiecti viserat, frequens ei
epistolarum consuetudo intercessit. Testantur epistolae
wiginta tres a Reiskio ad ipsum scriptae, quae in biblio-
theca Leidensi servantur, ipsius ad Reiskium quatuor-
decim editae post Vitam Reiskii 4). Reiskianarum primá

]) Ruhnkenius huius rei certiorem fecerat Wesselingium. vid. ep.
laud. p. 130. Paucis diebus post ille nostro sermone ei reecripsit:
»,Uat UEd. voor het beroep te Gottiugen hebbe bedankt, hebbe ik zeer
goedgekeurt. UEd. is aan Holland reeds gewent, en heeft mijnes oor-
deels:geen reden tot veranderinge: in tegendeel veele goede vrienden."

9) p. 250.

3) Vid. Epistolae D. R. ad diversos p. 118.

4) I. I. Reiskeus von ihm selbst aufgesetzte Lebensbeschreibung.

cripta est Lipsiae d. 15 Dec. 1746, ultima d. 15 Oct.
4 ^v. Wesselingianae non omnes supersunt, neque tamen
ri Scribendo tam assiduus fuit, quam ille. Quod quum
xermanus aliquando male interpretatus esset, quasi ille
Jropter Alb. Schultensium aliosqüe Batavos amicos a se
aesos animo a se alienato esset, Wesselingius haec ei
scripsit 4): »Erras tota via, praestantissime. Reiski, si ex
diuturniore silentio de meo in te odio, qui neminem odisse
soleo, quid ominaris. — Non desii, ubi se occasio dedil,
libi ingenioque tuo favere. Forent quoque meliore loco
réS (uae, si mihi obtemperatum fuisset." (Quae sane
PCOfessio Reiskio fuil gratissima. Nam proximarum lite-
arum hoc est initium: »Magno me gaudio affecerunt
Urnanissimae literae tuae, Vir Maxime, quibus et benigni
A1 erga me affectus certiorem me facis, et conatus meos
"idis. Sentio tuis laudibus cupidinem ingenitam bene
5€*xadi et de literis bene merendi crescere, nihilque
X3iàtiam, quo tuae de me egregiae exspectationi et
2Xi1orifico iudicio salisfiat."'
€ Yuanti autem faceret eruditionem Wesselingii declara-
V, quum eius iudicio subiceret primum tomum Constan-
Yilàami operis de aula Byzantina a se editi et. illustrati
"Uxx3 his verbis: »Non enim novi literatos inter viros
unum praeter Hemsterhusium, qui res in hoc libro tradi-
Vas te melius calleat et in numerato habeat."
Ceterum in illis epistolis multa inveniuntur de Abulfedae
snmalibus et geographia aliisque operibus quae Reiskius

Leipz. 1783. p. 790—813. "Temporis ordo in his epistolis edendis
peglectus est. Eum sic restituaslicet: ep 1, 4, 2,5, 3 (subscriptum
est: Trai, Id. Martii sine anni nota. Sed ex iis quae de Herodoto
el de Saxii oratione narrantur, apparet referendam esse ad annum
1753), 6, 8, 9, 10, 11, 7 (non est scripta a. d. VIII Kal. Jan,
CIOIOCCLV, ut editur, sed anni sequentis), 12, 13, 14,

4) 1. 1. p. 795.

meditabatur, plurima de Herodoti recensione a Wesse-
lingio suscipiénda vél suscepta et absoluta, pauca de
rebus privatis, nec magni momenti. Unum in his memoria
dignum censeo, quoniam ostendit Wesselingium ita plane
Datavum fuisse factum, ut Reiskius ne suspicaretur qui-
dem eum in Germania natum et educatum fuisse. Nam
in epistola d. 175 Oct. 1758 scripta haec legimus: »Quum
ex Herodoteis tuis intellexerim Te germanice callere —
provocas enim alicubi ad opellum Heilmanni — visum
fuit ad te mittere opusculum vernaculo sermone nuper a
me editum." O7

Quum ad ceteras occupationes accessisset iuris natu-
ralis el publiei institutio, et aetas iam appropinquaret
ad annum sexagesimum, viri docti non tamen destiterunt
multa exspectare a Wesselingii ingenio et industria. Non
frustra exspectasse eventus docuit. Nec tamen unus .
omnia poterat, sed nonnulla aliis relihquere debuit, veluti a
Artemidorum. Fama enim percrebruit aliquando novam ar
editionem rá» oretgoxgrríxov à Wesselingio parari , quamar-
Ruhnkenius in aliqua epistola nuntiavit Rittero 1). SediE-
Wesselingius nunquam serio id agitasse videtur, aut, s&
forle, illud negotium mandavit postea discipulo, quem imc3
paucis diligebat, R. M. van Goens, qui a. 1763 in Observa—
tionum Miscellanearum, quas praeside magistro defendit .——
capite secundo plures eius operis locos illustravit, et—
sequenti anno in Bibliotheca nova Bremensi edidit speci—
men observationum philologicarum in Novum Testamen-
tum ex Artemidoro ?).

Epistolae criticae ad Ilerm. Venema scriptae et anno
duodequinquagesimo editae supra mentionem fecimus.

Annus saeculi quinquagesimus fuit ei luctuosus morte

— À—— —M — M

1) Vid. Rubnk. Opusc. T. II p. 777.
2) Legitur in operis laudati vol. V fasc. II p. 198—238.

unici filii Iohanuis, qui die 7 Februarii exstinctus est.
Puer natus Franequerae initio anni 1735, deinde sub
Oculis patris primis literarum elementis Traiecti in-
Structus, in urbem natalem studiorum causa remissus
Inerat 1), quod pater, opinor, magistris, qui tum in gym-
nasio Traiectino erant, filium committere nolebat. Super-
Sunt literae, quibus amicus Harlemensis tristi. nuntio
SCcepto patrem consolatus est. Multa ille de patre, pauca
de filio, unde suspicio oritur puerum non fuisse prae-
Cocis ingenii nec de quo magno sperare licebat. Sed
fortasse parcus fuit in laudando filio, neque dolorem
?mbitiosa virtutum laudatione augere voluit, maluitque
^um ]enire religionis el literarum solatio. Idem annus
*! atwlit aliquod gaudium, quod sua et Tib. llemster-
! Sii commendatione effectum est, ut Ilerm. Caunegieter,
"C La stissimi amici filius, in locum Dominici Balckii Iuris
F* t excessor Franequeram vocaretur. [s egregia institutione
C*«-tisque scriplis hoc honore dignissimum se probavit
9t — Clecem annis post in locum lacobi Voordae Traiectum
Y" cutus est, sed in Frisia manere maluit. Cuius consilii
F*A'Làüenes fautori suo aperuit in epistola, d. 27 Junii 1760
"** Y*i pla, quae superest.
revi post Jacobus Wetsteinius typographus, qui Dio-
O rr um Siculum honestis conditionibus prelo subiecerat 2),
€U v rogavit, ut Thesauri Morelliani tomo tertio, post mor- -
Vern Sig. Havercampii opera A. Fr. Gorii Florentini abso-
lato, aliquid praefaretur, simulque ei auctor fuit ut novam
editionem Herodoti susciperet. In praefatione scribenda .

Y MM

l) Constat e literis Valekenarii ad patrem a. 1748 scriptis, ubi
legimus: ,Filius tuus ornatissimus vellem ad we saepius veniret.
Esemplum domesticum ipsi frequenter ob oculos ponam, quod imitetur,
neque unquam deero, si qua in re ipsi potero prodesse."

2) Poeti et conventi formulam casu servatam dabo in additamento ITI.

— —"

Wesselingius statim morem ei gessit, breviterque histo—
riam operis a Morellio suscepti, ab aliis continuati et aam
finem perducti narravit. Eo libentius id fecisse putandu a
est, quo magis ipse numorum amore tenebatur. Nar :
quantam prodesset eorum studium ad geographiam ea
historiam illustrandam perspexerat saepiusque numos acm
hibuit ad locos obscuros investigandos et ad nomina rarior am
explicanda 1). Ipse collegerat parvum Museum, cuius irem
dicem a Goensio, ut traditur 2), confectum vidi, unc»
apparet fuisse in eo paucos numos Hispanicos, Punicc—
Gothicos, Graecos (circiter L), plures Romanos (circit .
CCL), paucos item recentiores, in quibus raritate eminm-
bant duo numulj aurei Dorestadi cusi.

De llerodoto, nec abnuit nec annuit. Rumor stat^
divulgatus est Herodotum Wesselingii sperari, et iam
Maio . 1752 Lipsia Reiskius laetus rem nuntiat Dev.
precatus, ut tantum opus, cui perficiendo solus ille p
esse putabatur, per vires et valetudinem absolvere poss

Post Reiskium certatim viri docti eum impulerunt
auxilia obtulerunt. Quibus precibus et promissis Wes
lingius, etsi aetas paulo provectior aliud suadebat, amem
pugnari se passus est et auxilia undique arcessens, st —
secivüm tempus illustrandis historiarum patris scrip[—3
impendere coepit. !

Omnes qui de illis rebus iudicare poterant , laetaban l-

]) Cff. Observ. I, 19. IT, 16. Probab. c. VIII, passim in adm «€-
ad Itineraria, in P. Burmanni comm. ad numism. Sicula go»
d'Orvillii Sieula p. 3329 et 3609.

2) Auctor mihi est Vir doctissimus B. ten Brink, in vita Goe x
p. 16. adn. 3. ,Libelli rarissimi index est: Numismata antiqua
Museo viri celeberrimi Petri Wesselingii — , quorum publiea instituet €
distraotio d. XIX Octobris, in aedibus celeberrimi defuncti. — Trai.
ad Rh. apud Abr. v. Paddenburg et G. David Gromme bibliopola
MDCCLXV. (pg. 25).

- 83

W esselingium virum Graece doclissimum, criticum valde
circumspectum, qui historiae veteris cognitione omnes
su perabat, ad Herodotum expoliendum et illustrandum in-
genium et manum admovere. »Impense gaudeo ac triumpho,
Scripsit ei Ruhnkenius !), Herodoti curam tibi, Vir Ma-
Xirne, quasi divinitus esss delatam Quanta hinc Graecis
literis, quanta historiae veteri lux oborietur ? Equidem
ab exteris amicis undique symbolas corrogo , quibus institu-
lua tuum (iam praeclarum ornetur." Similia in literis
Bernardi, Reiskii, Valckenarii, aliorum invenimus, et so-
lus fortasse Wernsdorfius professus est malle se tantam
CUram positam fuisse in scriptore minus noto minusque
* criticis purgato 2). Nos vero impense gaudemus mag-
13 U m virum, qui vix minus quam IHemsterhusius et Valcke-
Tiartius omnes scriptores Graecos versabat, qui neminem
fas t idiebat, qui uL sedula apis ex omni flore mel conge-
relkoa, maluisse laboribus suis finem imponere Ilerodoto
Ot* i1ando, quam in minus digno elaborare. Qua re 2 iusta
re gorehensione principum grammaticorum , quos patria nos-
Urn za superiori saeculo habuit, olim a Cobeto enunciata 3),
€sselingium certe excipiendum censemus.

Consilium autem suum tam strenue peregit, ut iam
ira Rt anni quinquagesimi sexti. Herodotum typographo
Ur zadere potuisset, nisi copiae novae saepius allatae, deinde

X flicultates ortae cum Luchtmannis, qui operis typis de-
5 «* ribendi curam susceperant, editionem retardassenl. Aegre
Uuiit Wesselingius hanc moram, sed animum non demi-
S1t, Dum sperat ex his se angustiis liberatum iri, aequis-

—
— o — MÀ

l) Ep. ad Div. p. 107.
2) Vid. epistola pridie Kal. Martii 1762 scripta, post vitam Reiskii
edita p. 773.
3) Vid. comm. de sinceritate Graeci sermonis graviter depravata,
p. O sq.
6'

que conditionibus librum prelo tradi posse, inlerea sc umr—ip-
sit Dissertationem Herodoteam Tiberio Hemsterhusio, «aui
ci auctor et suasor fuerat operis suscipiendi, dica&- z-am.
Si nihil aliud scripsisset, inter principes philologos tamm 1en

locum obtinere deberet. Liber enim anno 1758 Tram «cii

editus plenus est acutissimarum observationum, nec 50-

lus Herodotus, sed plurimi scriptores Graeci in eo go» a-

tim e codicibus scriptis, partim certissima coniecturem — fe-
liciter corriguntur. Qui dissertationem illam leget, mec- warn
admirabitur disputationis concinnitatem, eruditionis u E» «et*
tatem. Quanta hoc in libro elucet palaeographiae sc x «—**
tia, quanta grammaticorum lectio , quanta sermonis Io xz. 1 €!
cognilio. Ulinam hic thesaurus notior essel omniD t 8 9»:
qui Graecis literis diligenter operam dant. Nam mux Xt?
insunt, quae nostra aetale ut nova inventa venditan t'wu—e Y:
Sed quum liber in publicis quoque bibliothecis plurirmc X 5
desideretur, non vereor ne perdere operam dicar, si et -35
summa capita breviter descripsero.

[n primo et secundo capite quaeritur de scriptis er^ 4—"
doti deperditis et demonstratur veterum locos, quibw&——»3^
illa suspicio nitatur, esse ambiguae fidei. Quatuor s «4*7
quentibus indicantur et corriguntur mulla vitia e co ]
pendiis scribendi orta, ut in confusione nominum Her
doti, llerodori, Herodiani, alia, quae socordiae gramm —Á
ticorum et aliorum scriptorum originem debent. Mul ms
in llerodoti Musis corrigi posse e scriptis eorum , q
post eum vixerunt, multa e Laurentii Vallae versione , pl
ribus exemplis in capite septimo et octavo declaratur. s—
proximo agitur de codice Mediceo, cuius praestant——
agnoscitur, sed non tanta esse perhibetur, ut cum Jom :
Gronovio unicus fons habendus sit, unde scriptor eY^^ 2.
debeat, sed alios libros scriptos cum fructu consuli pos —— — e
Atque huic disputationi in extremo capite et in capBEt- —
sequenti aple additur specimen, quo multi lonismi a w^

üu.

"is obliterati scriptori restituuntur. Penultimum ca-
plures continet coniecturas, quibus cum aliorum lum
Odoti nonnulla vitiosa sanantur. In ultimo capite tan-
tur duo nodi chronologici in Solonis cum Croeso col-
1i0, quod relatum est ab Herodoto I, 29 seqq., ct
plor fatetur magis sibi placere veterum fidem tueri
.moda disputatione, quam eorum statuere fraudem.
egotium cum Luchtmannis, sua cupiditate editionem
antibus, non habuit exitum; quem llemsterhusius et
iselingius speraverant. Sed inventus est alius typogra-
3, qui interpretem aetate provectum vanae operae vcl
Onis postumae metu liberaret, prodiitque Herodotus
selingianus sumptibus el ex officina P. Schouteni Am-
dami, a. 1763.
10 rariora sunt exempla dissertationis Herodoteae , eo
' circumferuntur exempla huius editionis, quae olim
ili pretio cupide petila nunc vix emptores inveniunt
1 distractionibus librorum paene abiiciuntur. Cuius
»mptus causa minime tamen quaerenda esl in nimio
;plorum numero, multoque minus in operis vitiis
defectibus. Sed aliis forma libri et moles displicet;
derunt versionem Latinam Graecis oppositam, quam
selingius invitus adiecit, quoniam plures desidera.
; alii recentiorem aliquam editionem usibus suis ap-
m censent. Atque fatendum est in centum onnis,
post illam editionem praeterierunt, et studium lin-
Graecae, et cognitionem historiae et geographiae et
um disciplinarum, quarum ratio haberi debet, ingen-
ecisse progressus. Sed si non plura postulamus ab
re, quam quae illa aetate praestari poterant, atque
| cogitamus ipsum non potuisse suis oculis perlustrare
zes MStos, sed collationibus non accurate factis usum
, non dubitabimus calculum adiicere laudibus , quibus
issimi aequales opus ornarunt et Wesselingium prose-

culi sunt, quarumque veritatem agnoverunt hoc saeculo
lo. Schweighaeuserus et Thomas Gaisfordius, quum ille
integras, hic longe plurimas Wesselingii et Valckenarii
adnotationes in suis editionibus repetendas curarent.
Habet enim Herodotus Wesselingianus egregium orna-
mentum et veluti cumulum doctrinae Valckenarianae.
Valckenarius, e disciplina Tib. Hemsterhusii et Petri
Wesselingii profectus utrumque magistrnm diligebat et
quàmquam illi priores deferebat, hunc quoque ob virtu-
les animi, tum ob veteris listoriae peritiam maximi fa-
ciebat 1). Hemsterhusius et Ruhnkenius communes amici
dicuntur eum impulisse, ul suam operam cum Wesse-
lingio coniungeret ?) apparetque e paucis epistolis, quae
ad nos pervenerunt, eum non diu postquam cognoverat
Wesselingium totum esse in Herodoto ornando eius iudi-
cio submisisse observationes ad locos nonnullos obscurio-
res. Epistola d. XII Iulii 1754 scripta continet eiusmodi
adnotationes ad locos libri secundi el tertii, quibus ple-
risque in editione locus datus est. Duae coniecturae in-
geniosae illae quidem, sed falsae ad II, 66, ubi pro ov
szaréorrai. COnleceral o) vc &réovvoau, el ad Il, 77 ubi
nrayr dreO9:r mávrov Scribendum putabat, quum e
seribendi compendiis male confusis urgugr dr0gdónor
zá&prror lactum esset, merito deinde reiectae sunt. In alia
epistola sine temporis nola Belgice scripta haec fere legi-
mus: »Mitto tibi una meas adnotationes usque ad pag.
120; si quid in iis tibi displiceat, deleas quaeso 3)."
Verissime autem Wyttenbachius iudicavit, quum Wesselin-

1) Vid. adn. ad. Theocr. Adoniaz. p. 267.

2) Wyttenb. in vita Ruhnkenii p. 85 seq.

3) Ipsa verba sie se habent: ,,Zende UWE. hiernevens mijne aan-
merkingen tot aan Pag. 190 loopende: zoo er iets in is dat UWEd.
mishaagd, gelieve het maar vrij door te sehrabben."

amma s - afa. —-

gius magis res, Valckenarius magis verba illustraret, con-
iuncia utriusque opera prodiisse editionem, quae una ex
omnibus omnium Graecorum scriptorum ediuonibus ex-
cellentüissima et vere palmaria essel 1). Scio multos esse,
qui Wesselingii adnotationes longe postponant Valckena-
rianis ; sed minus a veritate abesse censeo, qui suam et
propriam laudem utrique tribuunt , maiorem Wesselingio,
quod arduo labore diiudicandae varietatis codicum et ora-
tonis constituendae fere solus perfunctus sit. lis denique
qui de Wesselingii partibus in hoc opere paulo iniquius
existimant, opponere liceat Ruhnkenii iudicium, qui quum
amico Traiectino opus absolutum gratularetur, scripsit:
»Equidem quibus verbis tibi gratias agam et gaudium
meum significem, non reperio Nam maius a te et in
literas, et in nos qui eas colimus, beneficium prolectum
est, quam ut eius magnitudo verbis aequari possit. Va-
riae quidem laudes dudum nomen tuum immortalitati
commendarunt: sed ex omnibus haec maxime tibi propria
laus futura est, ut quemadmodum N. Heinsius veterum
poetarum, sic iu velerum historicorum sospitator uno
omnium ore praediceris 2)."

Magis etiam admirabimur ea, quae in hoc opere Wes-
selingius praestitit, si cogitamus multa, quae laborem in-
terpellare animumque scribentis alio averlere debuerunt.
Nam ad ceteras occupationes accesserat cura bibliothecae
Academicae, ipsi post obitum Drakenborchii mandata.
Nescio possintne eius hoc in munere merita etiam nunc
aestimari; sed officiose et comiter eo functum esse Strodt-
manno affirmanti quidni credemus? et Wésselingium, qui
omnia munera fideliter obire solebat, in hoc uno negli-
genler fuisse versatum quis sibi persuadebit ?

]) Vita Rubnk. 1.l.
2) Epist. D. Ruhnk. ad diversos p. 125 sq.

À commentando et scribendo saepe etiam res domxm es
ticae avocarunt, veluti quum mense Aprili a. 1754 zm We
ram filiam Annam Apolloniam nuptum collocaret Gisb» e—erto
Bonneto theologo, qui tunc apud Amisfurlenses w «bi
divini minister erat, et septem annis post ex ecc «sia
Hagana Traiectum migravit Theologiae professor. Sed q w.-am um
res laetae salutalionibus et congratulationibus paucos «ies
eximerent, longe aliter et diutius mentem occupar-€—9 el
luctu implere debuit optimae uxoris languor et diut wm rna
aegrotatio. Cum ea in Zeelandia circa annum 1724 mx za tri-
monium iniisse videtur, ex quo natae sunt duae £X lise
Cornelia Elisabetha et Anna Apollonia, unus filius, q v& en
parentes nondum adultum amiserunt. Coniugis rara me»x-xtio
fit in epistolis aliorum, nulla in epistolis mariti quae. U^
perant; quod non mirum est nec in malam partem ex got
cari debet, quum omnino de rebus domesticis vix unquzam *?
sermo sit. Eo tamen modo Schultensius, d'Orvillius eiiam ^^
que cognatus Hubertus Iureconsultus Zwollanus , qui pl |
res per annos studiorum causa Traiecti quum essel —-
aedibus Wesselingii familiarissime fuerat versatus, de e
scripserunt, ut non temere affirmare possimus bonar— ^
marito et liberis fuisse. [Itaque maritus non sine sollici *—
tudine vires eius imminutas vidit, nec potuit non gravitews "^
affligi quum illa pridie Kal. Nov. a. 1757 vita fungeretur. ^ ^
Quod reliquum erat aetatis senex cum filia maiore trans—
egit, quae patri superstes caelebs obiit d. 19 April. 1799.— *7

Saepius quoque provectioris aetatis incommoda expertus x
est, ut vel ex ultimis verbis praefationis ad Herodotum
novimus, quibus Deo gratias agit, quod inter morborum s
tot vices hunc laborem terminare sibi contigerit. Magno
tamen et forti animo haec tulit et Reiskio, qui de vale-
tudine eius certior fleri cupiebat , aliquando 1) respondit:

—————— — M —

—

]) Ex epist. a. d. IV Kal. Iul. 1758 seripta cuin Reiskii vita edita. p. 811.

» Sum valetudine prospera, quam tamen interdum calculi
dolores atque alia increscentis aetatis incommoda turbant ,
et gjoraeter cetera visus hebetior. Quae quidem etsi haud
iucunda, tanto sunt tolerabiliora, quanto aliorum et ae-
quzalium quidem graviora." Mentis vigorem illis incom-
m1Oclis non fuisse obtusum quum Herodotea declarant,
lurxa ea quae ipse se spectans scripsit in dissertatione
Ilex-edotea !). Nam quum concessisset sententiam IlI. 134
Uil» witam. Atossae, mentem cum corpore augescere el cum
eOclemm senescere et hebetari, aliquid ex vero trahere,
laxx»en ne nimium ei tribueretur cavit allato Heraclidis
pia «clare dicto, quantum corporis vires in senectute pe-
F€*zamt, tontum augeri mentis vigorem. Quamvis autem
I3 €» gjse Sept. 1763 esemplum Herodoti sui Reiskio mittens

S X xau] ei nuntiavisset »valere se paulo melius, quam tota
A €*ss tale licuisset" 2), tamen senectutis incommoda ita in-
E R^waebant, ut sentiret et intelligeret nunc sibi non novum
12a X» «o)rem esse suscipiendum. Quod quum iam superioribus
la te ris significasset eidem, hoc responsum tulerat: »La-
*» x-um hic te terminum ponere decrevisse scribis. Quod
LR Y X xetsi habet non parum acerbitatis, ad nos quidem, qui
1 t. e pas diutius a Te mallemus ornari, parendum tamen est
73 ZA W urae necessilati, eoque Tu potes animo erectiore ex
la zx *- bonarum artium palaestra excedere, quod Tibi licet
C^ * I. ay illo Vergiliano Enlello hic victori caestus artemque
? €* K-»onere. Magnam affert oblectationem vitae praeclare et
t Xa chonesUs studiis actae peractaeque recordatio; qua ipse-
X3 «x ego me interdum solor, cum imminens mihi fatum,
FX «9m horresco quidem, at e signis tamen quibusdam haud
C3 scuris colligo. Strenue te in hac palaestra desudasse
«minimus omnes, et testabuntur ad omnem memoriam,

——

'1) Pag. 176 sq.
2) Vid. Wess. epist. ultima ad I. I. Reiskium, l.l. p. 813.

quae tu immortalitati conservata dedicasti monumenta
splendidissima. Quamquam propter ea, quae commemoras,
aetatis affeclae et valetudinis incommoda nolim equidem
auctor Tibi esse magni alicuius operis suscipiendi, non
ideo tamen despero quin Tibi per fata liceat, saltem mi-
noribus lucubrationibus edendis adhuc in posterum literas
ornare. Sed haec quidem, ut par est, «e» iv ryovVr«o:
xeícdc" 1). Frustra quoque Ruhnkenius ei auctor fuit ut
Herodoto absoluto se conferret ad Dionysium Periegeten
expoliendum , eique subsidia ad eam rem misit, aliaque
mox missurum promisit 2). Wesselingius, etsi poetam
ilum non neglexerat et in editionis Oxoniensis exemplo
suo plura marginibus inscripserat, quae novae recensioni
viam sternere potuissenl 3), expugnari se non passus est,
sed tenuit illud quod post primam eius rei factam men-
lionem animo suo decreverat, ut eiusmodi laboribus finem
faceret 4). | |

Ulumum tempus vitae non caruit honoribus. Multa quae
hodie in. illum censum rediguntur, velut insignia ordinum
equestrium, tum nondum inventa erant, aut nullis da-
bantur nisi re bellica fortiter gesta. Non male nobiscum
agerelur, si phalerae et torques militibus fuissent relicti.
Aliae res melius virtutes et laudes virorum doctorum decla-
rant, velut si adleguntur societatibus eruditis, si laudantur

-- -—--———-——. —

J) Ex epist. Reiskii ad Wess. inedita scripta Lipsiae d. 27 Julii 1763.

2) Cff. epistolae a Mahnio editae p. 130, 126, 13i.

3) In catal. bibl. Wessel. P. II. p. 42 nominatur: , Dionysii Pe.
riegesis cum comment. Eustathii. Oxon. 1697 c. n. Mss. Cl. def."

4) Ipsius verba sunt Belgice perscripta in literis d. 25 Nov. 1762
ad Ruhnk. scriptis: ,, Met Herodotus, zoo ik denselven te einde brenge,
waer aeu eenige twijffelinge krijge, meen ik een einde te maken. Het
veel arbeiden past mij niet meer. En summa vitae brevis spem etc.
' Ondertusschen ontbreekt mij de lust nicí, waer gebruik van maken
zal, zooveel gezondheid gedoogt.''

a laudatis viris. Eiusmodi honores non defuerunt Wesse-
lingio. Anno 1755 adscriptus fuit. societati disciplinarum
Harlemensi, quod paucis philologis contingebat. Anno
17601 Nic. Darkey eius nomini inscripsit. secundum fasci-
culum Bibliothecae Bremensis novae, sed tam ambitiose
eum laudavit titulisque oneravit, ut eius modestiam lae-
sisse existimandus sit. Multo iucundius ei fuisse credide-
rim, certe a nobis multo gravius iudicatur, quod duobus
annis post ler. Marklandus, qui praeclaris scriptis iam diu
magnum nomen inler criticos adeptus erat, eius nomen
cum Tib. Hemsterhusi! nomine coniunctum praeposuit
eleganli prooemio suae recensionis Supplicum Euripidis.
Quae quidem dedicatio non minus commendat nobis scrip-
lorem, quam ornat eos, quibus missa est , qui non magis
ob eruditionem et iudicium, quam ob verae eruditionis
rectique iudicii fructus, modestiam et humanitatem, lau-
dantur !j. Neque novimus Wesselingium tam alienum a
laude et honore, ut non libenter accepisse putemus nu-
mum aureum sibi ab Electore Palatino Herodoti àyzíóopor
donatum 2).

Post editum Herodotum vixit unum annum et paucos
menses, muneribus suis vacans, plurium annorum acces-
sionem non optans. Vitam peractam repulans poterat
laeta cuin spe futura prospicere; sed. ut erat plenus pie-
tatis el religionis Christianae verus cultor, Dei O. M. gra-
tiam et favorem implorare malebat. [n his spem reponens
mortem non timebat, mortique proximus, quum corpus
febri exhauriretur, nominis celebritatem quaeque vulgo
magni aestimantur, flocci faciebat prae Christi amore, et
moribundus adstantes verbis, et quum lingua non posset,

]) Vid. Euripidis Supplices cum notis ler. Marklandi, cet. Oxonii
1811.

2) Rem didici ex epistola C. V. Vonckii.

| 909

nutu signisque admonebat aeternae felicitalis praesensiok. «m
animum erigi et recreari.

Placide obiit die nono :nensis Novembris anni sexagz—
suni quarti, quum aetatis suae sepluagesimum Lertium.
paene implesset. A nonnullis alium diem indicatum vic.
mus, eius mensis undecimum 1); sed hi certo errant. Na zz7
in Actis Senatus Academici haec scripta sunt: »Saturni
die Nov. 10, quum pridie eius diei vivere desiisset Vir
Clarissimus et Celeberrimus P. Wesseling. I. U. D. Iur.
Nat Publ. Rom. Germ. Historiarum Eloquenliae et Graecae
linguae Professor ordin., referente Prorectore decretum
consentientibus suffragiis fuil et luctum ingentem , quem
Senatus ex summi viri morte percepisset, genero eius,
viro plurimum reverendo eidemque Magnifico Academiae
Rectori binisque filiabus testandum esse, et funebrem
orationem offerendam." Talis oratio, quae solebat haberi
professore mortuo, tamen non est habita. Nam Wesse-
lingii gener, vir Clarissimus Bonnetus, ex voluntate defuncti
honorem deprecatus est.

Ergo qui pró concione mortuum de industria laudaret ,
nemo exortus est; sed qui alio tempore vel loco lauda-
rent non defuerumt. Primus fecit vir doctus in Bibliotheca
disciplinarum et artium, quae Gallice scripta Hagae Com.
edebatur , cuius narratione aliquoties usi sumus. Scriptoris
nomen ignoramus, sed apparet eum Wesselingii familia-
rem fuisse aut ex intimorum relationibus plura hausisse.
hefert enim nonnulla quae aliunde peti non poterant,
velut quae de eo puero bonis literis dedito, de cognitione
linguarum Europae recentioris, de commercio literario
cum viris principibus per totam Europam , de placida morte

l) Ita est in Elogio P. Wesselingii in Bibl. scientiarum Gallice
scripta T. XXIL. p. 501 idque secutus cst Bergmannus in adnot. ad
Ruhnk. Opusc. p. 145.

S*vramtur; quae singula digna mihi visa sunt, quae ipsis
'"*?rbis in adnotatione ad hunc locum describerentur. 1)
Seele jdem observavit non melius intelligi quantam
Veturam Academia in eo fecerit, quam decreto magistra-
Wum Traiectinorum , quo varia munera , quibus ille solus
Optime functus erat, tribus collegis mandaverint.
Qui illo anno Rectoris Magnifici munere fungebatur,
Don poterat in oratione sollemni memoriam defuncti col-

1) »La nature l'avoit abondamment partagé de tout ce qu'il falloit
pour réussir. ll étoit d'une comnplexion saine et vigoureuse, d'un tem-
pérament fort et tout-à-fait propre à fournir à des travaux continuels
sans que*son esprit en fut accablé.

,Sa mémcire faisoit l'étonnement de tous ceux qui l'approchaient ;
elle ne l'abandonna jamais au besoin. Il concevait les choses claire-
ment et aisémept. S'il ne fut pas doué d'une de ces imaginations
hardies et brillantes, i1 en étoit bien récompensé par un discernement
heureux, un jugement ferme, solide et débarassé de toute espéce de -
prejugés."

,Il avait cultivé avec soin les langues Orientales — et il s'étoit
rendu également familieres les anciennes langues de l'Europe. Il
n'étoit pas moins au fait de celles qu'on parle à présent dans PEu-
rope policée." | '

»Ilavait surtout fouillé fort avant daus les ténébres, qui couvrent
les origines des gouvernemens, des loix et des moeurs de l'Europe
inoderne. Ce füt principalement là que les savantes recherches qu'il
avait faites dans les langues de l'ancien Nord lui furent d'un grand
secours."

I| avait étudié à fond les hommes et les affaires, aussi bien que
les livres. L'Iliade ne lui étoit pas plus familiàre que l'histoire de
l'esprit humain. A toutes ces qualités superieures il joignait le talent
de communiquer ses idées à ses auditeurs d'une maniére claire, ener-.
gique et persuasive en méme femps. Peu de personnes out possedó
ce don au méme degré que lui."

Humble et modeste il n'étoit pas moins respectable par les qualités
de son coeur, qu' admirable par celles de son esprit. La douceur de
son commerce et la belle humeur qu'il mettoit dans la conversation,
le faisoient rechercher dans la société."

legae silentio premere. Et erat ipse gener defuncti Gis P.
Bonnetus, olim discipulus, qui a. 1753 illo praeside
defenderat a se scriptum specimen de causis superstitionum
inter Christianos, nunc per ultimos annos collegá , qui initio
anni optimi senis gratulatione ornatus, eum in exilu
muneris superstitem valentemque libentissime adspexisset.
Sed non ita in fatis fuerat. ltaque in exordio orationis,
quam d. 28 Martii a. 1765 habuit de vera iustaque lesu
Christi cognitione, summa mortalium sapientia. luctum

suum .et Academiae attigit, sed abstinuit a laudando
SOcero, certus eius memoriam carissimam fore omnibus,
qui unquam ab eius ore pependissent , scriptisque ad seram
posteritatem esse perventuram. Multus contra est in de-
pingendo placido vitae exitu, cuius causam hanc fuisse
affirmat, quod omnis eius spes in uno Christo reposita
erat. Quare in extrema oratione ornatissimos adolescentes
ad optima quaeque hortatus denuo soceri defuncti memo-
riam ita instauravit: »Quin et hoc addere liceat, si
praeceptoris quondam Wesselingii desiderium vos unquam
teneat, si viris eum eruditis suo. merito adnumerandum
censealis, id quoque memineritis, quem viventem valen-
temque aliquam nominis celebritatem sibi acquisivisse
nemo nostrum infitiabitur, eundem morti proximum,
singulari interdum animi commotione , omnia quae magni
inter mortales plerumque aestimantur, prae Servatoris
sui amore et meritis fuisse aspernatum , quin flocci fecisse,
lactumque eum, ovantem ac fere triumphantem adseverasse
atque iterum iterumque omnes qui aderent admonuisse

- lesu Christi cognitionem summam ésse mortalium sapi-
entiam."

Mortui Wesselingii hereditatem Academicam qui *ex
asse cerneret nemo erat. Sed primo tempore rumor pu-
blicus literarum Graecarum professionem Valckenario,
Juris Peronneto adsignabat, ut ex Ruhnkenii literis

discimus 1). Et verisimile est hos fuisse inter eos, qui
rogati sint vellentne provinciam sihi mandatam adire.
Sed Valckenarius cum Hemsterhusio et Ruhnkenio Lugduni
Batav. vivere et docere malebat. Etiam exteri lautis
conditionibus invitati sunt, "ut Wesselingio succederent.
Qui rebus Academicis praefecti erant ex magistratibus
non diu post Wesselingii obitum rogati, ut successorem
unum vel plures quaererent et nominarent, Kal. April
a. 1766 retulerunt in curia lo. Theoph. Boehmium
professorem Lipsiensem vocandum videri. Magistratus
urbis itaque eum per literas rogarunt quid faceret, si
vocationis tabulae ad eum perferrentur. llle moras nectit ,
nec ante medium Sextilem eius anni conditiones sibi oblatas
recusavit. Interim decuriones longioris morae pertaesi
rursus suos deputatos rebus Academicis iusserant nomi-
nare qui in locum Wesselingii demortui vocarentur, et
reipublicae Gubernator eodem tempore negotium urgen-
dum sibi videri per literas significavit. [taque brevi post
tres viri docti in eius locum vocati sunt, Meinardus Tyde-
man, Professor iuris naturalis, gentium ac publici,
Carolus Segaar , Professor linguae Graecac , Ryklof Michael
van Goens, professor Historiarum , Eloquentiae et linguae
Graecae-* extraordinarius. Qui quum d. 23, 925 et 99
mensis Septembris orationes inaugurales haberent, Wesse-
lingii memoriam magnis laudibus decorarunt.

Imprimis primus et tertius, qui fuerant carissimi dis-
cipuli eius, cui nunc succedebant, pulcre et sine, fuco
de eo dixerunt

Tydemannus, qui primum Daventriae; tum per quin-
quennium Traiecti literis et iurisprudentiae operam dede-
rat, vix annum aetatis vicesimum secundum impleverat,

l1) Epistolae mutuae D. R. et L. C. V., editae a Mnhnio,
p. 121.

quum maxime Wesselingii commendatione Rector gym-
nasii Leovardiani creatus est a. 1763, unde mox trans-
iit in Academiam Harderovicenam [listoriarum et Lite-
rarum antiquarum professor. Nunc in alia provincia ma-
gistro succedens »Quis ego," rogavit munus adiens ,. »quis
ego ad Wesselingium? ad cuius maximi viri nomen hor-
rore quodam intremiscere senlio totam meam mentem
artusque omnes; viri, quem Academia vestra, quem docti,
quem boni ac pii lugebunt diutissime: qui damno non
reparando litteris vobisque ereptus est; cui quidquid ego.
sum unice ferme debeo; qui tantum poterat in historia,
quantum aevo nostro nemo." [aec ille oratione ad Aca-
demiae curatores et magistratus conversa, nec parcius
dilectissimi magistri laudes praedicavit collegas compel-
lans, qui »summam eius eruditionem animumque since-
rum et ab omni fuco alienum, morum suavitatem et
elegantiam" merito desiderabant. |

Goensius autem, qui puer XV annorum diatriben de
cepotaphiis »doctam profecto el laboriosam" ut Wesse-
lingius in epistola aliqua vocat 1), scripserat et sequenti
anno praeside illo Observationes miscellaneas defenderat
et Porphyrium de antro Nympharum cum commentario
ediderat, quum in illis libris occasionem captaverat lau-
dandi magistri et fautoris sui, cuius praeclara in se merita
satis celebrare non poterat, tum munus professorium in
lantilla aetate — nam a 1748 natus erat — auspicatus omnia
se ei debere professus est. »Lugeo illum, ait, quem praeceps-
torem habuisse maxima felicitatis meae pars est, cuius aurea
praecepta per quatuor et quod excurrit annos anim—mo
combibi, cui, si quid est in me doctrinae, gratus acce ap
tum refero. Lugeo illum, a quo non modo erudiri, se
quod prope maius est, a quo amari mihi contigit, cuimmme:

1) Ad Reiskium, l. |. p. 813.

mores castissimos et omnis labis expertes vitae meae nor-
mam putabo" 1). mE

Viginti annis post collegae qui eius fuerant, nondum
tanti viri memoriam abiecerant. Testor orationem pane-
gyricam a. 1786 a Sebaldo Ravio habitam, quum Aca-
demiae tricesimum lustrum clauderet. Ex ea, quae ad
nostram rem pertinent, propter dictionis elegantiam liben-
ter meis insero: »Praeterire non possum praecipuum huius
seculi heroem, Petrum Wesselingium. Is Franequera , no-
bili illa professorum schola, quae Leidae Alb. Schultin-
gium, Hemsterhusium et Valckenarium dedit, prodiens
tantam Academiae nostrae celebritatem sibique in orbe
literario eruditionis famam comparavit, ut nullam cau.
sam aliam exputare possim, quare nemo alicuius nominis
eius vitam descripserit, nisi quod unius hominis non sit
tanti viri merita et laudes aut animo concipere aut enar-
rare. Erat certe Wesselingius vir immensae lectionis et
incorrupti iudicii, qui unius ingenii sui vastissimo am-
bitu tot scientias et disciplinas complectebatur, ut si eius
peritia, quam consecutus erat in Theologia et exegesi
sacra, in lure publico et naturali, in literis Graecis et
Latinis, in Geographia veteri et temporum doctrina, in
omnis aevi historia cum civili tum ecclesiastica, in cri-
tica denique et antiquitatibus sacris et humanis, in plu-
res fuisset divisa, potuisset tot viris doctis materiem
laudis et eruditionis sufficere, quot ipse scientias possi-
debat. Memoria ipsi contigerat tanta, ut omnia quae
legerat, retineret; tamque prompta et parata, ut com-
mune nostrum esset oraculum. Quare, cum simul acrj
iudicio uteretur, mirum non est eum maiori cum fructu

l) Vid. oratio de incrementis, quae humaniores literae, historiae
imprimis et linguae Graecae studium, seculo hoc decimo octavo ce-
perunt, p. 36 seq.

et felicitate in intelligendis antiquis auctofibus versatum
esse, quam nonnulli alii, qui anguste habitant et ad unam
aliquam artem vel scientiam tanquam ad scopulum sunt
allisi." :

. Diutius etiam magni viri memoria viguit apud eius dis-
cipulos Mein. Tydemannum, lonam te Waterum, Adr.
Kluitium, alios, qui ipsi senes facti libenter de magistri
incomparabilis laudibus ,loquebantur, ut ex eorum. disci-
pulis saepe audivimus. Omnibus fuit gratus et acceptus,
omnes admirati sunt eius ingenium , immensam doctrinae
copiam, eruditionem humanitate conditam, memoriam
tenacissimam , mores nulla labe adspersos. Unus Klot-
zius, qui negabat ullum tam eximium esse ingenium,
cui non aliquid terrenae faecis admistum sit, scripsit mul-'
tos in eo candorem desiderasse, sermonemque saepe ab
animo discrepantem notasse l) Quem ego rumorem non
puto ab ipso Klotzio inventum esse, sed ab aliquo spar-
sum, qui ipse asper et acerbus non poterat ferre homi-
nem a litibus abhorrentem, mansuetum, comem, qui
petulantiae non petulantiam, sed silentium opponebat. Pos-
sem incerto rumori certos opponere testes, qui Wesselin-
gium fuisse hominem candidum, ab omni fraude et si-
mulatione alienum laudaverunt; sed malo cum Klotzio
componere Reiskium, virum minime blandum, qui ea de
re longe aliter iudicavit. Is enim d. 18 Aug. 1764 do-
num acceptum his verbis nuntiat: »Herodotus tuus mihi
redditus est, munus amplissimum, quo gratius aliud ac-
ceptiusve vix reddi poterat. De caeteris ut taceam orna-
mentis, quibus patrem historiarum instruxisti, laudes
tantummodo attingam, quibus me cumulasti plane non
meritum. Es profecto sine controversia ut ingenii et li-

—s M o

1) Vid. Elogium P. Wesselingii l. l. p. XII seq. Klotzii verbis
Frotscherus adscripsit: Apage calumniatores istos!

terarum, ita humanitatis quoque laude florentissimus.
Quanta Tu praedicatione, si qua sunt mea bene excogi-
tata et solerter inventa effers, quanta dissimulatione lap-
sus meos celas, quanta verborum comitate reprehensionis
asperitatem mollis et quasi vestis! Quibus tu me modis
tractasti , utinam iis tractatus ubique a Valckenario essem,
utinam dissentientes inter se omnes iisdem, quibus Tu,
armis pugnarent !"

Itaque censemus Petrum Wesselingium, virum bonum
et magnum,. inter principes grammaticos et historicos
superioris saeculi merito esse relatum. lle praeclara
iuventutis in Academiis Franequerana et Rhenotraiectina
institutione per quadraginta annos literis et humanitati
ita profuit, ut dignus esset cuius memoria apud gratos
discipulos viveret quam diutissime; ille plurimis scriptis
iudicium, eruditionem , industriam ita probavit, ut, quam-
diu antiquis literis suus constabit honos eruntque qui
Latine scripta intelligant, eius nomen non sit interiturum.

ADDITAMENTA.

I.
Wesselingio suo S. D. P. Ti. Hemsterhuis,

Epistola Basilii (quae tamen, ut mihi videtur, procul dubio men-
titur inseriptionem), cuius hesterna vespera meministi, movit me
ut rimarer, si quid in Adversariis esset notatum. Inveni sane et
hanc ipsam et alia multa iam dudum observata, sed difficultatis
dubitationisque plena. Primum conferendus est omnino locus
Gregorii Nisseni, T. TII. p. 501, ubi pessime legitur i» yoóvo
sragaueifey vi» 7rólvv pro ev yoo. Tum qui sunt oj Zefaorqvoi;
quisquamne ita vocavit incolas «£c Kewsegeiac vig $zó v9 ' Moyaco;
nam ita dicuntur Sebastes Armeniae, cui ut Lycus erat proximus,
ab eo, quem dixi, Greg. Nyss. graphice descriptus, sic Halys
longo terrarum tractu dissitus: at ille noster, si modo in ' Aoríov
latet mons Argaeus, Caesaream Cappadociae manifesto signavit.
Tam vide de martyrio XL militàm Martyrologia Baronii et vetus-
tius Fr. Mariae Florentinii ad VII Idus Martii, et Acta horum
Mart., quae ad manus non sunt, uti nec Tillemontius, quem hac
de re multa fuisse commentatum notavi. Olim me falsus Basilius
induxerat, ut suspicarer in Herod. I, 72 legendum esse à€ ' 4oyaiov
ojgeoc: sed frustra fui, ut me docuit Dionys. Perieg. v. 786, qui
et Thermodontem v. 774 ádm' ojoeoc '"Mopeviovo derivat et Phasin
v. 694. Halyn a Tauri montis radicibus deourrere facit Plinius.
Herodoto I, 61 obloquitur Arrianus in P. P. E. Alia sunt in
Herodoti descriptione, quae expedire vix licet, nisi et veteris
Geographiae vitia, et rationem in finibus regionum terminandis

102

mutatam post Alexandrum Magnum quis cognoverit: qua de re
multa et parum explorata dicam, si unquam ad examen et in
ordinem revocare dabitur, quae de Geographia Homerica et He-
rodotea congessi. Haec eo tantum monui, ut illus epistolae dif-
ficultates vel levares, vel diligentius attenderes. Vale a Tuo.

Hac observatione Wesselingius usus est in adnotatione ad Itine-
raria p. 699, ubi Hemsterhusium suum laudat.

II.

Exiraet uit de RHesolutien van de Ed. Agtb, Heeren
Borgemeesteren en Vroedsehap der Stadt Utrecht.

Maandagh den 28 Febr. 1735.

.. De HH. Borgemeesteren en Gecommitteerden tot de Acade-
mische saaken hebben ter vergaderinge voorgebragt, dat, wijl de
vacature door de dimissie van den Heer Professor Duker, die
zedert veele jasren de professio litterarum et eloquentiae op de
Academie alhier met groot succes en loff heeft bekleed, alsnog is
onvervuld, het van veel nut soude zijn en seer soude strecken
tot welzjn van de Academie alhier, soo deszelfs nog openstaande
plaatse weder met den eersten wierde vervuld met een Heer van
naem, geleertheijt en verdere beroemde qualiteiten daartoe vereist;
dat ook daartoe alomme hadden vernomen naer Heeren van repu-
tatie, geleerdheit, en verdere loffelijke bequaemheden tot de voors.
professie nodig, en eenparig van advies waren omme haer Ed.
Agtb. alsnog weder voor te dragen den Heer Petrus Wesselingh,
beroemt Professor Eloquentiae et Historiarum ordinarius in de
Friesse Academie te Franequer, welkers goede qualiteiten, be-
roemde stüdien en geleerdheijt alomme bekend ziji, en waarvan
haar Ed. tot genoegen is gebleken: waarop serieuselijk gedelibe-
reerd zijnde, heeft de Vroedschap eenparig goedgevonden te be-
roepen, als geschied bij desen, den welgemelten Heer Peirus
Wesseling, althans beroemd Professor ordinarius Eloquentiae et
Historiarum op de Academie van Franequer tot Professor ordina-

108

rius Eloquentiae, Historiarum et linguae Graecae in de Academie
alhier op een jaerlix tractement van sestien hondert guldens bo-
ven de emolumenten, prerogativen en voordeelen, tot de gemelte
professie specterende; en zal deselve professie aan welgemelte Heer
Wesselingh sonder resumtie dezes aanstonts bij missive in honorable
termen te schrijven behoorlik worden geoffereerd, en Sijn Eds
aeceptatie en spoedige overkomst herwaarts verzogt. Accordeert
in kennisse van mij

E. v. HARSCAMP.

II.

Articulen van aeeoord tuséchen de Heeren Wesseling, Wetstein
en Smith over de uitgave van Diodorus Siculus,

I. De uitgever zal hebben "t regt van de opdragt.

Il. Voorts vierentwintig exemplaren en zes in groot papier ge-
bonden.

III. Hondert ducaten an geld, waervan 50 zullen betaalt worden
als 'teerste deel afgedrukt is, en de overige 50 als 't ge-
heele werk zal voltoiet zijn.

IV. Nog 50 ducaten in boeken enz.

V. Verder de volgende boeken: Chrysostomus van Montfaucon
compleet, Bibliotheca Bibliothecarum van denselven, Are-
taeus ,Cappadox van Bourhaven, Hippocrates Foesii cum
Oeconomia, Stephani Thes. linguae Latinae Cantabrigiae
editus, Aeschylus Stanlei, Homerus van Clarke, Martini
epistolae, Bibliotheque raisonnéóe alle gebonden.

Hiertegen belooft de uitgever bij gesondheit copie te leveren
met de aanstaende maent September en met alle spoet 't begonne
werk voort te seiten zonder, uitgenomen door siekte, gelegentheit
te geven van 't staken.

Voorts zal de laeste proef van hem gecorrigeert werden, en zal
hij de indices rerum en verborum en notarum maken en daervoor.
genieten het Corps diplomatique met de supplement compleet
gebonden.

104

Zoo 't mochte gebeuren dat de uitgever quam te overleden,
voor dat 'tlaeste deel afgedrukt is, zullen zijne erfzenamen na
rato van 't gene gedaen is en nog moet gedaen worden, de ont-
vangene boeken restitueren. - Actum Utregt d. 15 Maert 1788.

(was get.) P. WessELING.

WEgTSTEIN en SMITH.

CORRIGENDA. .

P. 19 adn. 3 legatur: Orat. de gymn. Mediob.
P.48 v. 7 p Latinarum.
n. adn. 1 n 442.

"eu,

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "De vita et scriptis Petri Wesselingii"

See other formats